لاو و ژیانی سێكسی

لاو و ...
ژیانی سێكسی

چەند وتارو ...لێكۆڵینەوەیەكە ،و پێشتر لە ڕۆژنامە و گۆڤارەكان و سایتەكان دا  بڵاوكراونەتەوە

هێمن مەلا كەریم بەرزنجی
hemnymela@yahoo.com
dr.hemn@yahoo.com

بێدەنگی لە چەنەبازەوەفێربووم ...و هەوڵدان لەتەمەڵەوە ...و هێمنی لە لوت بەرزەوە ،زۆر سەیرە من ڕێزی ئەم مامۆستایانەم ناگرم .............!!

جۆزێف جۆبێر

ئەم بەرهەمە پێشكەشەبە:
*دایكم و...باوكم ...و هەردوو براكەم.
*هەموو ئەوانەی بوونەتە بەشێك لە یادگاری  و بیرەوەرییەكانم.
*هەموو هاوڕێكانم.
*هەموو ئەو دكتۆرانەی مامۆستامبوون و سودم لە زانستەكەیان وەرگرتووە.
* ئەو مرڤەی پڕبەدڵ   خۆشم دەوێت و هەموو ڕۆژێ‌ بەنیگایەكی شەرمنانە ئەو خۆشەویستییەی بۆ دەردەبڕم.
*شادە ڕەش ،ئەو مرۆڤەی لە ڕابردوو دا خۆشمویست ،كەچی سەفەر و  دوورە وڵاتی لەیەكی جیاكردینەوە، ئەوی بەرەو ئامریكا برد و منیشی لەكوردستان هێشتەوە.
*ئەو دكتۆرە بەڕێزەی پێی وتم بەلەدەستدانی خۆشەویستەكەت هەموو شتێك مەدۆڕێنە.چونكە خۆشەویستی درۆیەكی گەورەیە،وازی لیبهێنە با فێری درۆنەبی.
- ئەو كەسانەی پێیان وتم لاوێتی خۆت بە نووسینەوە بە فیڕۆمەدەو،خۆش ڕابوێرە و،ژیان بە لاوێتییەوە جوانە.







ناسنامەی كتێب
كتیبی :لاو و ...ژیانی سێكسی
دانراوی :هێمن مەلا كەریم بەرزنجی
پیتچنین و نەخشە سازی:نووسەر
ساڵی چاپ و بڵاوكردنەوە:2010
شوێنی چاپ:كوردستان – سلێمانی
نۆبەتی چاپ:یەكەم

بەناوی خودای بەخشندە ی میهرەبان

لە جیاتی پێشەكی:

بەرلە هەموو شتێك دەبێت ئاماژە بەوەبدەم،كە ناكرێت و ناگونجێت هەموو نوسینێك،یان  هەموو بابەتێك لە گەڵ بیركردنەوەو بۆچوونی هەموو مرۆڤەكانی سەرزەوی یان ڕاستربڵێین لەگەڵ هەموو خوێنەرانی ئەو نووسین و بابەتەدا  بگونجێت.چونكە بیركردنەوەی جیاواز و ئاین و ئاینزای جیاواز لە نێو كۆمەڵگەدا بوونی هەیە،بەمەش بۆچوونی جیاواز دروست دەبێت و،منیش بەش بەحاڵی خۆم هەمیشە خۆم بەدوور گرتووە لەهەموو ئەو بابەتانەی پەیوەندییان بە ئاینەوە هەیە و،ئەگەر لەبارەشیانەوە نووسیبێتم ئەوا تەنها لە ڕوانگەی زانست و بیر و بۆچوونی زانایان و پسپۆڕانی خۆرئاواوە قسەم كردووە.چونكە قسە كردن لەبارەی ئاینەوە  كاری من نییە، ئەوەندەی كاری مامۆستایان و زانایان و فەقیهەكانی دینە،كاری كەسانێكە پسپۆڕی ئاینی بن و،خاوەنی بڕوانامە و توێژینەوەی زانستی بن لەوبارەیەوە و ئاگایان لە فیقهی واقیع بێ و لەنێو هەموو بیر و بۆچوونی زانایان دا بتوانن شتی نوێ‌ بەرهەم بهێنن،وەكو دكتۆر وەهبە زوحەیلی و دوكتۆر یوسف ئەلقەرزاوی و كەسانی تر ئەنجامیان داوە،نەك هەركەسێك كورد وتەنی كۆلكە خوێنەوارییەكی هەبێت و شڕە عەرەبییەك بزانێت و،بێت لە جەستەی ئاین بەرببێت.یان دەتوانین بڵێین كاری كەسانێكە كەهەموو ژیانیان بۆ ئاین تەرخانكردووە و تەنها لەوبارەوە دەكۆڵنەوەو دەنووسن و وانە دەڵێنەوەو كەسانێكی ژیر و بەتوانان و دەمارگیر نین بۆ هیچ گروپ و كۆمەڵەو زانایەكی دیاری كرا و ،سود  لەبیر و بۆچوون و ئیجتیهادی هەموو زانایان وەردەگرن و،ئەگەر قسەیان لەسەر زانایەكیش هەبێت بە ئەبەوە لەسەری دەدوێن و كات و شوێن و باروو دۆخی ئەو زانایە لەبەر چاو دەگرن،وەلێ‌ دەبێت ئاماژە بەوەش بدەم كە ئەوەندە نەشارەزا و نەخوێندەوارنین كە نەتوانین هیچ شتێك لەبارەی ئاینەوە بڵێین،بەڵام لەبەرئەوە ئەو بڕیارەمانداوە تا نەكەوینە هەڵەی زەق و كوشندەوە.چونكە زۆر جار ئەوەی بەلای زانایەك یان مەزهەبێكەوە قەدەغەیە،بەلای زانایەك یان مەزهەبێكی دیكەوە قەدەغە نییەو ئاساییە،بۆ نموونە مۆزیك بەلای هەندێك زانای ئەهلی سونەوە حەرامە و بەلای هەندێك زانای دیكەی ئەهلی سونەوە حەڵاڵە و،هەندێك زانای دیكە دەڵێن مەكروهە و،هەندێك زانای دیكە بە بوونی چەند مەرجێك بەحەڵاڵی دەزانن،هەندێك بابەت و بواری دیكە قوڵبوونەوەی زیاتری تێدایە و بیر و بۆچونەكان دژوارتر دەبن،بەتایبەت مەسەلە سێكسییەكان لە نێوان مەزهەبی ئەهلی سونەو ئەهلی شیعەدا دژە بۆچوون و پێچەوانەییەكی زۆری تێدایە و،زۆرشت هەن كەبەلای ئەهلی سونەوە حەڕامن،كەچی بەلای مەزبی شێعە و ئەهلی شیعەوە حەڵاڵن،بۆیە ئەوەندەی بتوانم خۆم دوور دەگرم لە قسەكردن لەبارەی ئاینەوە،مەگەر كاتێك نەبێت كە بتوانم دیراسەیەكی قوڵی چەند ساڵە لەبارەی ئاینەوە بكەم و،لەو بارەیەوە بخوێنم،ئەو كاتە ئامادە دەبم قسە لەبارەی ئاینەوە بكەم.

وەنەبێت ژیانی سێكسی تایبەت بێت بە لاو ،و ئیدی تەمەنەكانی دیكە بێ بەشبن لەم بەشە گرنگەی ژیان ،كە خودای گەورە بەمرۆڤی بەخشیوە ،وەلێ‌ لەبەر ئەوەی لاوێتی سەرەتای سەرهەڵدانی هەستی سێكسییەو ،لێرەوە شەمەندەفەری ژیان بەرەو وێستگەكانی تری  ژیان بەڕێدەكەوێت ،لاو ...و ژیانی سێكسی - مان هەڵبژارد ،هەتاوەكو ببێتە ناونیشانی ئەم كتێبەی بەردەستت و،لێكۆڵینەوەو ،وتارەكانیمان بۆ تەرخانكرد.چونكە تاهەنووكە گرنگی پێویست بە ژیانی لاوان نەدراوە ،ئەمەش پێچەوانەی ڕەوشی ڕۆشەنبیری ڕۆژ ئاوایە ،كە نەك هەر گرنگی بەژیانی لاو و،ژیانی سێكسی دەدەن ،بەڵكو لەهەوڵی بەردەوامبوونی ژیانی سێكسی دان و،دەیانەوێت درێژی بكەنەوە تادوواساتەكانی ژیان ،بۆ ئەم مەبەستەش هەمیشە لە هەوڵی دۆزینەوەی دەرمانی نوێ و چارەسەری نوێدان ،وبە جۆرێك ئەگەر بیست ساڵێك لەمەور باس لەم بووارە بكرایە ،بە شتێكی نائاسای و،جێگەی سەر سوڕمان دەهاتە پێشچاومان .

بۆ یە لێرەدا دەمانەوێت شتێك لەبارەی ژیانی لاوەوە بڵێین ،لە ڕووە سروشتی و،ناسروشتییەكانەوە ،لە ڕووی زانستی و،كۆمەڵایەتییەوە.بۆ ئەوەی گەنجی كورد سود مەند بێت لێی و،ئەگەر تاڕادەیەكی كەمیش بێت زانیاری لە بارەی ژیانی خۆیەوە دەست بكەوێت ،جابەمەبەستی خۆدوور گرتن بێت لەهەندێك باری ترسناك ،یان بەمەستی زیاتر چێژ وەرگرتن لە سێكس ،كە ڕەنگە هەلە نەبێت ئەگەر بڵێین پێویستی مرۆڤ بۆ سێكسكردن هیچی لە  پێویستی مرۆڤ بۆ خواردن و،خواردنەوە كەمتر نییە ،وەلێ‌ ناگونجێت بەتەنها ڕۆشنبیران و،نووسەران تاوانبار بكەین لەنەبوونی زانیاری لەسەر لاوێتی و،ڕۆشنبیری سێكسی . چونكە ئێمەی لاویش پشكێكی ئەم تاوانبار بوونەمان بەر دەكەوێت ،بەوەی كە زۆر ڕۆتینانەو ،دوور لە بیركردنەوە ژیان دەگوزەرێنین ،كە ئەمەش وایلێكردووین هیچ نەخوێنینەوەو،گەڕیدەنەبین بە شوێن ڕۆشەنبیری دا كە پێویستییەكی ژیانەو،تەنها ئەو كاتانە بە شوێن سەرچاوەی زانستی و كتیبی ئەو بوارەدا دەگەڕێین كە زۆر پێویستمان پێی بێت و كەوتبینە واقیعێكەوە ناچار كرابین بە خوێندنەوە لەو باریەوە.

لە كۆتای دا هیوادارم توانیبێتم سودێك بەتۆی خوێنەر و لاو بگەیەنم و،زانیارییەكی بەسودم بەخشیبێت،ئەگەرچی باوەڕم وایە كە هیچ بەرهەمێك بێكەم و كورتی نییەو،كەم تازۆر هەڵەو ناجۆر و نادروستی تێدەكەوێت،بۆیە تكایە لەهەڵە و كەم و كورتییەكانمان ببورن و هەر سەرنج و تیبینییەكیشتان هەبوو لە ڕێگەی ئیمەیلەوە بۆمانی بنێرن زۆر سوپاستان دەكەین و بەدڵنیاییەوە سود لە سەرنجەكانتان وەردەگرین.

18/9/2009
كوردستان – سلێمانی
هێمن حاجی شێخ عەبدولكەریم سەیید ئەحمەد شێخولئیسلامی مودەڕیسی بەرزنجی

بەشی یەكەم

زوو باڵقبوونی كچان و...گرفتێكی نوێ‌
-1-
دەستپێك
- 2 -
خۆناسینی سروشتی و...ناسروشتی
- 3 -
زیانەكانی خۆناسینی زوو
- 4 -
كۆتایی

- 1 -
دەستپێك

دەست بردن بۆ بابەتێك كەشارەزایت لێی نەبێت ،دەبێتە گرفت و،ڕەنگە دووچاری ڕەخنەی توند و،هەندێك جنێوە ڕەخنەشت بكاتەوە . چونكە نەشارەزای بەهەڵەت دا دەبات و،بەرامەبەرەكەت دەوروژێنێ‌ ، هەربۆیە زۆر جار ناوێرم دەست بۆ بابەتێك بەرم ،كە تەواو شارەزایم لێی نییە،وەلێ‌ هەندێك جاریش ناچار دەبم قسەگەلێك لەبارەی هەندێك بابەتەوە بكەم ،كە دەبینم بۆتە دیاردەو،لەڕاستیدا مایەی نیگەرانییە.چونكە ئەنجامەكەی باشناكەوێتەوەو ،زیانی دەبێت ،لەگەڵ ئەوەشدا كەس باسیان ناكات و،هەموو بێدەنگن لێی .ئەگەر چی ڕەنگە هەندێك جار ئەم بێدەنگییە كاریگەرێتی  كەلتور بێت بەسەر شتەكانەوە.

لەبیرم دێت جارێكیان مامۆستای زیندەوەر زانیمان باسی جۆرەكانی پەردەی كچێنی بۆ دەكردین و،دووای ئەوەی بەتامەزرۆییەوە گوێمان بۆ گرت ،زۆرێك لە هاوەڵەكانم دەیان وت : تۆ بلێی لە ڕووی بێت لە فێرگەی كچانیش باسی بكات ؟!!هەندێكی دیكە دەیان وت : چۆن لە ڕووی هات ؟!!ئەوە بیركردنەوەی لاوی ئێمەیە ،كەزادەی كەلتورێكی ڕزیوو ،بێتامە ،كە لاوەكان لەسەر شەرمنی و،نەزانی و،بێدەنگی پەروەردە دەكات بێگوومان ئەوەندە زیان بەخشە ،هیچ سودێكی لێشین نابێت.

كاتێك باس لەبەدیاردە بوونی شتێك دەكەین ،مەرج نییە ئەو كارە خۆویست بێت ،بەڵكو هەندێك جار سروشت وادەكات دیاردەیەك بكەوێتەوە ،گەر سەرنج بدەین كورتبوونەوەی باڵای مرۆڤ لە وەچە دوا بەدواكاندا بەدی دەكرێت بێئەوەی مرۆڤ پێی خۆش بێت ،وەلێ‌ لەبەر ئەوەی بەبەراورد لەگەڵ پێشڤەچوونی دونیای زانست و،زانیاری ،دیاردەیەكی زیان بەخش نییە،نابێتە مایەی نیگەرانی وەك هەندێك دیاردەی دیكە.ئەگەرچی ئەمە ئەوە ناگەیەنێت كە دەستەوەستان بین لەبەرامبەریدا و،توێژینەوەی زانستی و،پزیشكی ئەنجامنەدەین و،هەوڵنەدەین بۆ ڕێگرتن لەو دیاردەیە ،یان هیچ نەبێت هەوڵی كەمكردنەوەی زیانەكانی نەدرێت.

- 2 -
خۆناسینی سروشتی و...ناسروشتی

هیچ شتێك لە ئەزەلەوە بەگەورەی نایەتە بوون ،بەڵكو دەبێت لە بچوكترین سەرەتاوە دەست پێبكات بۆ گەورەبوون،تا ئاستی ئالۆزێتی ، مرۆڤیش وەك بەشێك لە بوون بێبەشنییە لەم هاوكێشە گشتییەی ژیان و،دەبێت سەرەتای هەبێت ،وەلێ‌ نامانەوێت بگەڕێینەوە بۆ ئادەم و،حەوا .چونكە زیادە ڕۆییە لە قسەكردن دا ،وەك چۆن ناشمانەوێت باس لە هانگاوەكانی دروست بوونی تۆ و،هێلكە بكەین ،كە ئەمانیش لە بچوكترین سەرەتاوە دەست پێدەكەن تا كاتی پێگەیشتن و،دوواجاریش بەهۆی كرداری پیتێنەوە كۆرپەلە دروست دەكەن ،كە گەشەدەكات و،دووای زیاتر لە نۆ مانگ ،یان ڕاستتر بڵێین دوای نۆمانگ و،چەند ڕۆژێك ،مناڵێك دێتە بوونەوەو،گەورەدەبێت و،بەم شێوەیە بوونی مرۆڤ بەردەوام دەبێت .

هەتا دروست بوونی مرۆڤ كردەكان زۆر بەئاڵۆزیدا تێدەپەڕن بە پێچەوانەی دووای لەدایك بوونەوە ،كە بەشێوەیەكی گشتی تەنها گەشە ڕوودەدات و،درووست بوونی ئەندامەكان دەوەستێت و،لە زۆر باردا تا ئێستاش ئێمەی مرۆڤ هەست بەو ئاڵۆزێتییە ناكەین و،نهێنییەكانیان نازانین.

ئەوەی لێرەدا دەمەوێت باسی بكەم ،قۆناغی گەشەی دوای قۆناغی مناڵیە،واتە ئەو قۆناغەی مرۆڤ یەكەم هەنگاوی كامڵبوونی جەستەی لێوە دەست پێدەكات و،دوواتریش كامڵبوونی عەقڵ ،ئەم قۆناغەش قۆناغی (باڵقبوون ) یان (خۆناسین)ە.

دوای مناڵی مرۆڤ بە قۆناغی خۆناسین و،دوواتریش پیریدا ڕەت دەبێت ،وەلێ‌ ناسكترین و،بە بایەخترین قۆناغ ،قۆناغی خۆناسینە ،كە دەبێت فەرامۆش نەكرێت و،تائاستی گرنگێتی خۆی بایەخی پێبدرێت ،و مووسافیرانی ئەم قۆناغە ڕۆشەنبیر بكرێت ،تا تووشی نیگەرانی وترس و،دڵە ڕاوكێ‌ نەبن.

ڕەنگە باسەكە لەنگی تێبكەوێت ئەگەر بەتەنها باسی خۆناسینی ڕەگەزی مێ‌ بكەین و،نێرینە فەرامۆش بكەین ،وەلێ‌ لەبەر ئەوەی مەبەستی سەرەكی ڕەگەزی مێ‌ یە ، بۆ یە زیاتر لەسەر ئەو ڕەگەزە دەوەستین .

مرۆڤی نێرینە لە 15 ساڵیدا ،یان كەمێك پێش ئەوە پێدەگات ، واتە : نێرە ڕژێنەكانی زاوزێ‌ دەست بە دروست بوونی تۆو دەكەن ،كە زۆر جار بەهۆی شەیتانی بوونەوە هەستی پێدەكرێت و ،بەزۆری تاتەمەنی 17 ساڵی ،یان كەمێك دووای ئەوە ڕوودەدات،جگە لەهەندێك سیفاتی ڕووخساری وەك ( ڕیش و سمێڵ)،بەڵام مێینە زووتر پێدەگات و،بەگشتی لە نێوان ( 12 – 14 )ساڵی تەمەندا دەبێت ،واتە لەو ماوەیەدا هێلكە دان دەست بەبەرهەم هێنانی هێلكە دەكات و،هەندێك گۆڕانی بەر چاویش ڕوودەدات وەك ( دروست بوون و،گەشە كردنی مەمك و،فراوان بوون و،خڕبوونی سمت و،ڕوودانی سوڕی مانگانە كە ( 4 – 5 ) ڕۆژ دەخایەنێت و،هەر ( 28 ) ڕۆژ جارێك دوو بارە دەبێتەوە ) . ئەمە جگە لە و سیفەتە ڕوو خسارییە گشتییەی كە ئاینی پیرۆزی ئیسلام بۆ هەر دوو ڕەگەزی دەست نیشان كردووە ،ئەو یش زبر بوون یان ڕەقبوونی مووی دەوری هەر دوو ئەندامی دەرەكی زاوزێیە لە نێرو ،مێدا ،ولەم كاتەدا ئاین فەرمانمان پێدەكات چاودێرییان بكەین و،ئگاداریان بین ،بە جۆرێك كە تەنانەت دەبێت خوشك و،براكانیش لە یەكتر جیابكەینەوە ،نە بادا توشی لادان (ئینحراف) ببن.

هەنوكە ئەم ڕێساگشتییەی خۆناسین ،بەتایبەت لە ڕەگەزی مێ‌ دا ،لەنگی تێكەوتووە و،تاڕادەیەك كاری پێناكرێت بەهۆی گۆڕانی سروشتی و،پێشكەوتنی تەكنەلۆژیاوە.ئەگەرچی خۆناسین بەزۆری هەر لەو ساڵانەدا ( 12 – 14 )دەبێت ،ئەمە جگە لەهەندێك حاڵەتی شازی وەك (ئیمیلی )كە ڕووداوێكی دەگمەن و،شازبوو،پزیشكەكانی سەرسامكرد،كچێكی ( 8) مانگانە مەمكی كردووە،وەلێ‌ پزیشكەكان هێشتا لە نهێنی ئەم ڕووداوە نەگەیشتبوون كە (ئیمیلی ) سوڕی كەوتنە سەر خوێنیشی تیابینرا ،هەربۆیە پزیشكەكان هەموو هەوڵ و،ماندووبوونی خۆیان خستەكار تا ئەو كاتەی تووانییان چارەسەری بكەن و،چالاكی لە ڕادەبەدەری مێشكی كەمبكەنەوە بۆ بارێكی ئاسایی، وەلێ‌ بەرامبەر بە دیاردەی خۆناسینی زوو ،كە پزیشكەكانی تایبەت بە ڕژێنەكان لایان وایە دیاردەی گەشە سەندنی سێكسی و،خۆ ناسینی زوو لە زیادبووندایە ،دەستەوەستانن،جگە لە دیاری كردنی هەندێك ڕێژەو،هۆكاری سەرەتای ، وەلێ‌ بێچارە.بەنموونە دەڵێن : نیشانەكانی خۆناسینی كچان زووتر سەر هەڵدەدات ،ئەویش بەم شێوەیە: لەتەمەنی هەشت (8) ساڵیدا 50%كچە ڕەش پێستەكان و،

7%ی سپی پێستەكان مەمكیان دەست بەگەشە دەكات و،دووای ساڵێك ئەم ڕێژەیە دەبێتە 77% و 33% ،كەچی پێشتر تاتەمەنی 10 ساڵی ئەم گۆڕانكارییە لە قەبارەی مەمكدا دیارنەبوو.

هەربۆیە لە بارەی ئەم دیاردەیەوە دەڵێن : ( قەڵەوی یەكێكە لە هۆكارەكانی ئەم دیاردەیە .چونكە ڕێژەی مناڵە قەڵەوەكان لە بیست (20 ) ساڵی ڕابوردوودا ڕووی لە زیادبوون كردووەو،چەورییش هۆڕمۆنە سێكسییەكان دەوروژێنێت ،و هەرچەند كێشی مرۆڤ زیادبێت توانای لەش لە گۆڕینی هۆڕمۆنەكان بۆ هۆڕمۆنی ئیسترۆجینی مێینە زیاد دەكات و،مناڵە قەڵەوەكان ڕێژەی كۆلیستڕۆڵی نێوخوێنیان بەرزە ،كە ئەمەش كاردەكاتە سەر گەشە.)

بەم پێیەبێت دەبێت ئەم دیاردەیە زیاتر لە وڵاتانی ( ئەمریكا ، ئەڵمانیاو فەڕەنسا ) دەربكەون .چونكە 17% ی ئەو مناڵانەی كە قەڵەون لە ئەمریكان و، 21% ی ئەو مناڵانەی كە قەڵەون لە ئەڵمانیان و، 13% -شیان لە فەڕەنسا ،وەلێ‌ ئەم دیاردەیە زۆر وڵاتی گرتۆتەوە ،تەنانەت هەندێك وڵاتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ،تاڕادەیەك بە كوردستانی خۆشمانەوە .

هەروەها چەند زانایەكی ترلایان وایە : (ژینگە و،كاریگەرییەكانی) هۆیەكی سەرەكین بۆ زوو باڵقبوونی كچان .چونكە لە توێژینەوەیەكدا دەركەوتووە كە مادە كیمیاوییەكانی كەرەستەكانی جوانكاری هۆیەكی سەرەكین بۆ گەورەبوون و،گەشەكردنی زووی مەمكی كچان.

- 3 -
زیانەكانی خۆناسینی زوو

لەبەرئەوەی دروست بوونی دیاردەكان ،پەیوەندی بە ژینگەو ،باری كۆمەڵگەوە هەیە ،كەواتە دەبێت بەگوێرەی ئەو چینگەو ،كۆمەڵگەیەش كاریگەرییەكانی دیاری بكرێت.

كاتێك قازییەكی ئەوروپی دەڵێت : ( مناڵانی ئەمریكی لەكاتی ئاسایدا دەچنە قۆناغی هەرزەكاری و،زووتر لەكاتی ئاسای هەستی سێكسییان گەشە دەكات) مانایوانییە كە ئەم بۆچونەتەنها بۆ كۆمەڵگەی ئەمریكی بێت،وەلێ‌ زیانەكانی بۆ كۆمەڵگەی ئەمریكی جیاوازە لە لەهەر كۆمەڵگەیەكی دی ،هەروەها لە ڕاقۆرتێكی (شاری بالتی مۆر) دا هاتووە ،كە پەیوەندی كوڕان وكچانی ( 7 – 8 )ساڵان بووە بەشتێكی ئاسایی ،كەچی ئەمەلای ئێمە زۆر دەگمەنە ، یان دەتوانین بڵێین هەر نییە،كە دەشێت ئەم قسەیە هەڵەبێت .

وەك وتمان دیاردەی خۆناسینی زوو هۆكارێكی دیارو تەواوی نییە ،كەواتە لەوانە یە هەندێكجار بەهۆی (كیس 9 و،(وەرەم)-ەوە بێت ،هەربۆیە پێویستە لەكاتی بەدیكردنی ئەم دیاردەیە ،ئەو كچە پیشانی دكتۆری پسپۆڕبدرێت ،بۆ ئەوەی دڵنیاببن لە سروشتی بوونی گەشەكەی .چونكە لەوانەیە گەشەی گشتی لەشی دووابخات ،ئەمە جگە لەوەی هەندێك لەو كچانە توشی گرفتی دەروونی دەبن ،كاتێك هەستدەكەت تەمەنی ئەوەیاننییە مەمك بكەن و،هێشتالەساڵەكانی سەرەتای قۆناغی سەرەتای  خوێندندان ،هەربۆیە هەندێك جارشەرم لە گەورەكان دەكەن.

- 4 -
كۆتایی

( جۆرج بووش) لە كتێبی (شۆڕشی سێكسی ) دا ،دەڵێت : (چەندین تەنە بۆمبای سێكسی ڕۆژانە دەتەقنەوەو،دەبنە هۆی درووست بوونی دڵەڕاوكێ‌ و،تەنها مناڵەكانمان ناكاتە دڕندە ،بەڵكو خێزانەكانیان ونكۆمەڵەكانیشیان دەشێوێنێت ! )

زۆرجار كەباس لەمەسەلەیەك دەكەم پەیوەندی بە سێكسەوە هەبێت ئەم قسەیەی جۆرجم بیردەكەوێتەوە ،دەترسم لەوڕۆژەی كۆمەڵگەی كوردیش بەو ئاقارەدا بڕوات و،ئیدی دەستمان لەبنی هەمبانەكە دەربچێت .

كاتێك لاو لەنێو ئارەزوو بازیدا ڕۆدەچێت گرفتی گەرورە سەر هەڵدەدات .هربۆیە جۆن كەنەدی لەمبارەیەوە دەڵێت : (ئایندەی ئەمریكا لەمەترسی دایە .چونكەلاوان ڕۆچوون لەئارەزووبازیدا و،تیایدا تواونەتەوە ،ناتوانن ئەركەكانیان جێبەجێبكەن ،لە حەوت كەسیان شەشی بەكەڵكی سەربازی نایەت ،بەهۆی ئارەزز بازییەوە بەڕادەیەك لیاقەی تەندرووستی و،دەروونیان تێكچووە)

هەنووكەلاوی كورد خەریكە بەرەو ڕۆچوون لەنێوو ئارەزووەكانیدا هەنگاو هەڵدەگرێت ،كەئەمەش مایەی نیگەرانییەو ،مەترسی گەورەی بەدوواوەیە.چونكە دوورلە بەرنامە ڕێژی ئەم كارە دەكرێت و،تەنهاو تەنها لەهەوڵی تێركردنی سێكسیدان بە شێوەیەكی ناشەرعی و،بەتایبەت لە ڕێگەی كڕینی جستەی لە شفرۆشەكانەوە ،بەتایبەتتریش لەشفرۆشەبێگانەكان .چونكە ئەمان ئامادەن لە پێناو بڕێك پارەی كەمدا سێكست لەگەڵ بكەن ،كە ئەگەر ژمارەیەكی زۆر زۆر كەمی ئەم لەشفرۆشانە هەڵگری ڤایرۆسی ئایدز بن ،ئەوا لە دە ( 10 ) ساڵی ئایندەدا كۆمەڵگەی كوردی دەكەنە یەكێك لە كۆمەڵگە ناسراوەكانی دوونیا،كە هەڵگری ئایدزن.چونكە ئەم لەشفرۆشانە بێهیچ پشكنینێك دێنە كوردستان و،ڕێگریشیان لێناكرێت لە ئەنجامدانی ئەم كارەو،نێرینەی كوردی تینوو بۆ سێكس بێهیچ بیركردنەوەیەك دەكەونە ئەم هەڵەیەوە ،وەلێ‌ هەندێك لەو لاوانە بەكارهێنانی كۆندۆم زیاتر بەهەڵەیاندا دەبات .چونكە كۆندۆم بە شێوەیەكی گشتی تەنها ڕێگری لە سكپڕی دەكات ، ئەمیش ئەگەر بە شێوەیەكی دروست بەكاربهێنرێت ،جگە لەهەندێك كۆندۆمی تایبەتی ،ئەگەرچی ئەمەبەمانای ئەوەنییە كە كۆندۆمی ئاسایی  سودی نییە بۆ خئپارێزی ،ڕەنگە تاهەنووكە ئێیدز لە كوردستان نەبێت،یان هەبێت و،دركی پێنەكرێت .چونكە دووای ( 3 – 5 ) ساڵ نیشانەكانی دیاری دەدات ، وەلێ‌ هەندێك نەخۆشی وەك فەرەنگی و،سوزەنەك تاڕادەیەك زۆرن و،مێژوویەكی تازەیان نییە و،چارەسەریان هەیە، ئەمە جگە لە كیلامیدیا كەمەترسی بڵاوبوونەوەی هەیە.

لەمانەش ترسناكتر بەكارهێنانی دەرمانە پزیشكییەكانە بۆ مەبەستی وروژاندنی سێكسی و،یارمەتیدانیان لە كردارە سێكسییەكاندا ،بەنموونە حەبەكانی وەك : ( muse,cylase,levetra,Viagra ,vasomex) لەگەڵ پەمپی سێكسی ،بێئەوەی پرس بە پزیشك بكەن ،كە بەدڵنیاییەوە پزیشك بۆیان نانووسێت .چونكە تەمەنیان بچوكە و،بە شێوەیەكی گشتی پێویستیان پێی نییە .

لەكۆتایدا ماوەتەوە ئاماژە بەو دەنگۆیە بدەم ،كە جۆرە مەرهەمێك بەرهەمهاتووە و،هەنووكە لە كوردستانی خۆشماندا هەیە ،كە كچان بەكاری دەهێنن و،دەیدەن لەسنگ و،مەمكیان و،سمتیان و،گووایە یارمەتی گەورەبوونی دەدات،وەلێ‌ بەهۆی نەبوونی دەرفەتەوە نەمتووانی ئەم دەنگۆیە لای پزیشكی پسپۆڕ باسبكەم ،تالە ڕاستی و،ناڕاستێتی بگەین ،و ئاشكراببێت ،هەربۆیە ئەگەر وانەبوو داوای لێبووردن دەكەم لە خوێنەران و،زانستخوازان .چونكە هیچ سەرچاوەیەكی زانسنتیم بەرچاونەكەوت ،جگە لە قسەی هەندێك كەس.

لەم شوێنانەدا بڵاوكراوەتەوە:
1-    ڕۆژنامەی (ئەمڕۆ ) ، ژ (34) ، ساڵی : 7ی تشرینی دووەمی 2003.
2-    ماڵپەڕەكانی ئینتەرنێت ( كوردستان نێت - .................)
3-    ڕۆژنامەی ئاڵای ئازادی .
     4-ڕۆژنامەی (ئاسۆ)-پاشكۆی ئاسۆی گەنج
سەرنج:
هەرچەندە لێرەدا باسی خۆناسین كراوە لەبەر پێویستی بابەتەكە ،وەلێ‌ لەبەشێكی دیكەدا وردتر و ،چڕتر باسی دەكەین.


بەشی دووەم

ئەنەڵ سێكس و ...سێكسی هاوڕەگەز
- 1 -
سەرەتا
- 2 -
ئەنەڵ سێكس
- 3 -
سێكسی هاوڕەگەز
- 4 -
نەخۆشییە سێكسییەكان
- 5 -
كۆتایی

- 1 -
سەرەتا

تا هەنووكە سێكس وەك پرۆسەیەكی زایەندی بۆ بەردەوامبوونی ژیان و،درێژەپێدانی مرۆڤایەتی دەبینین و،خزاندوومانەتە نێو چواردیواری تابۆوەو ،كورتمانكردۆتەوە بۆ پنتێكی دیاری كراو ،كە زاوزێ یە و،بەدەر لەوە بەحەرام و،لادان ناوی دەبەین و،نزیك بوونەوە لە كایە ڕۆشنبیرییە سێكسییەكان بەنادروست و،حەرام دەزانین ،ئەگەرچی بوارەكان زانستیش بن.

سێكس بە دوو ئەندامی مورادیفی یەكتر دەبینین ،كە ئەندامی زاوزێی نێر (زەكەر ) و مێ (زێ‌ ) یە،وەلێ‌ نابێت ئەوەشمان لەیادبچێت كەهەر زیادەڕەوییەك مەترسیدارەو،دەبێت دەرئەنجامەكانی بخرێتە ڕوو .چونكە بەزانینی كاریگەری خراپی دیاردەكان كەمدەبنەوە،ئەگەر بنەبڕیش نەكرێن ، وەلێ‌ نەگونجاوە لامان وابێت سێكس بوارێكە بۆ پیشاندانی توانای مرۆڤ لەبەردەم حاڵتەدەرونییەكاندا و،چەند سێكس بێنرخ و،قێزەون ببینین ئەوەندە ڕەوشتمان بەرزترە.

تاهەنووكە وادەزانین هەوڵدان بۆ بڵاوكردنەوەی ڕۆشنبیری سێكسی ،هەوڵدانە بۆ بڵاوكردنەوەی بەد ڕەوشتی و،هاندانی لاوانە بۆ لادان و،كردەی دژە داب و،نەریت ،هەوڵدانە بۆ بونیاتنانی كۆمەڵگەیەكی شەهوانی ،كە ئەمەش پێچەوانەی ڕاستییە و،لە وڵاتێكی وەكو ئێران ،یان میسڕدا ،لە قۆناغی سەرەتاییەوە خوێندنی زانیاری سێكسی هەیە ،هەتاوەكو مناڵەكان ئایندەی ژیانی خۆیان بناسن و،لە هەڵەكانی نێو كۆمەڵگە دوور بكەونەوە و ،لەگەڵ ئەوەشدا لە چەپاندنی سێكسی بەتایبەت لایەنی دەروونی دووریان دەخەنەوە.

- 2 -
ئەنەڵ سێكس

مەبەست لەزاراوەی ئینگلیزی Anal Sex )) ئەنجامدانی كاری سێكسییە بە دووا (كۆم)  لەڕووی كردەییەوە ،وەلێ‌ مانای ئەم زاراوەیە لە زمانی كوردیدا (سێكسی كۆم)-ە،كە ئەگەر لەمانا كوردییەكەیەوە لێی بڕوانین بەهەڵەدا دەچین .چونكە نێربازیش سێكسی كۆمە،كەچی لەزمانی ئینگلیزیدا (Sex gay)بۆ دانراوە ،وەك لەسێكسی هاوڕەگەزدا باسی دەكەین و،لێرەدا مەبەستمان ئەنجامدانی كرداری جووتبوونە بۆ بەتاڵكردنەوەی هەستی سێكسی و،ئەنجامدانی كاری سێكسی لەڕێگەی كۆمەوە لەگەڵ مێینەدا. لێرەدا هەوڵمانداوە ،پێناسەیەك بۆ سێكسی كۆم بكەین و ئەوەندەی مەبەستمان بووە  بەخوێنەری بناسێنین ،و لەڕوی زاراوەناسی و زمانەوانی  یەوە لێكی بدەینەوە ،ئەوەندە مەبەستمان نەبووە لایەنی مێژووی و كردەیی و زۆری و كەمی و ........ كردارەكە باس بكەین،چونكە لەڕاستی دا ئەم بابەتە هەڵدەگرێت كەچەندین كتیبی لەبارەوە بنووسرێت،وەكو لە دونیای دەرەوەو خۆر ئاوادا دەیبینین،بۆ نموونە دەكرێت هەریەكێك لەم بەشانە بكرێتە كتیبێكی سەربەخۆ:(ڕەگ و ڕیشەی سێكسی كۆم،سێكسی كۆم لە ڕوانگەی ئاینە ئاسمانییەكانەوە،سێكسی كۆم لە نێوان خۆر هەڵات و خۆر ئاوادا،ئایا سێكسی كۆم لە نێو كۆمەڵگە خۆر هەڵاتییەكان دا بوونی هەیە؟؟،زیانەكانی سێكسی كۆم،باری دەروونی ئەو كەسانەی سێكسی كۆم ئەنجام دەدەن،زیانەكانی دووای وازهێنان،بۆچی گەنجان پەنا بۆ  سێكسی كۆم دەبەن؟؟،كاریگەری فلیمە سێكسییەكان لە سەر لاوان ...وەك هۆكارێكی كاراكەری سێكسی كۆم،ئایا مێینە چێژ لە سێكسی كۆم وەردەگرێت،........،ئەمە و سەدان بابەتی دیكە،جێگەی ئەوەن بكرێنە كتیبی سەربەخۆ و لەبارەیانەوە بنووسرێت).

بەهەر حاڵ،لەم جۆرەی سێكسدا، (كۆم ) لەجێگەی زێ‌ (قوز)بەكاردەهێنرێت بۆ ئەنجامدانی سێكس ،ئەگەرچی هەندێك لە شارەزایانی سێكس لایان وایە سێكس كردن تەنها لەڕێگەی زێوە دەبێت و،بەمەش تەنها ئەم كردەیە بەسێكس دەزانن و،سێكسی كۆم ڕەد دەكەنەو ،بەسێكسی نابینن ،وەلێ‌ هیچ دەرئەنجامێكی خراپی ئەوتۆش دیاری ناكەن هەتاوەكو ئەم كردارە ئەنجامنەدرێت و،ببێتە ڕێگر لە ئەنجامدانی ،ئەمەش بەهۆی ناكۆكی بیربۆچوونی زانایانەوەیە لەم بووارەدا،بەتایبەتی بیربۆچوونی ئاینی ئەنجامدەرانی توێژینەوەكان ،چونكە لای هەندێك ئاین كەمتر سنور و حەرامێتی هەیە و لای هەندێك ئاینی دیكە زیاتر،ئەمە جگە لەهەندێك ئایەتی قورئانی پیرۆز و،فەرموودەی پێغەمبەرمان محمد (د.خ) كە(وەك لە پێشەكی دا ئاماژەم پێدا) هیچ لەمبارەیەوەو،لە بواری دینییەوە ناڵێم .چونكە ئەوە كاری من نییە ئەوەندەی كاری فەقیهەكانی دینە .

بێگوومان خەڵكانێك هەن بۆ چوونیان پێچەوانەیە،بەتایبەت دەرهێنەرانی فلیمە سێكسییەكان و ،لاوانی ڕۆژئاوا ،كە سێكسی كۆم بەفەنتازیای سێكس ناودەبەن و،لایان وایە بەهیچ شێوەیەك نابێتەلادان و،بەشێك دەبێت لەخۆشی و،لەزەت وەرگرتن لە كرداری سێكس بەتێكڕای ،نەك سێكسی تەواو بێت و،بەتەنیا ئەنجامبدرێت ،وەلێ‌ كاتێك ئەم دیاردەیە لە كۆمەڵگەی كوردیدا باسدەكرێت بە شتێكی قێزەون و،خراپ ناوزەد دەكرێت ،ئەگەرچی لە ڕاستیدا بوونی هەیەو ،دەگەڕێتەوە بۆ هۆكارێكی سەرەكی كە دابەزینی ناوەندی ژن هێنانە ،كە سروشتی ترین و،باشترین ڕێگەی خۆتێركردنی مرۆڤەكانە ،كەبەمەش ڕۆژ بەڕۆژ ناوەندی سێكسی كۆم ڕوولە زیادبوون دەكات و،ڕێژەكەی بەرزدەبێتەوە .چونكە بەم كارە (سێكسی دوواوە) هەردوو ڕەگەز لە ڕووی سێكسی دەروونی خۆیان تێردەكەن و،جووتبوون ئەنجامدەدەن بێئەوەی هیچ گرفتێك بۆ كچە دروست ببێت ، دیارە مەبەستمان لەگرفت مانەوەی كچەیە بە كچێنی و،بەمەش هیچ گۆڕانێك لە زێ‌ و،پەردەی كچێنیدا ڕوونادات ، كەبەخاڵی سەرەكی ڕوو سوری دەژمێردرێت و،دەبێت لە شەوی بووكێنی دا پەردەی كچێنی بدڕێت و،ببێتە ژن و،دڵۆپە خوێنەكانی داوێن پاكی ببینرێن  و،ئیدی سێكسی كۆم (Anal Sex) ،یان سێكسی دەم (mouth Sex ) یان سێكسی مەمك (Breast Sex) و....،ئەنجامداوە یان نا ، پێوەی دیارنییە و، یان : ڕاستترە بڵێین بەتەواوی و،بەزۆری پێوەی دیارنییە ،بەجۆرێك كە زۆر بەئاسانی هەستی پێبكرێت .چونكە هێمایەكی زۆر زەق و ئاشكرانییە بۆ ئەنجامدانی ئەو كارە،بەڵام لە سێكسی پێشەوە(زێ‌) دا بە ئاسانی هەستی پێدەكرێت.چونكە پەردەی كچێنی لادەچێت و دەبێت بە (ژن)، وەلێ‌ ئەمە بەمانای ئەوەنییە كە مرۆڤی ئەنجامدەری ئەو جۆرە سێكسانە تووشی ئالوودە بوون ،یان لادان نابن دووای هاووسەر گیری ،یان بەردەوامبوون لەسەر كارەكەیان ،كەئەمەش ڕێژەییە و،سەد لە سەد نییە.

ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ بۆ چوونی هەندێك لە پسپۆڕانی بوواری سێكس دەبینین پێ لەسەر ئەوە دادەگرن ،كە لە نێوان دوو هاوسەردا هیچ كردارێك لادانی سێكسی نییە لە جیهانی گەورەو ،فراوانی سێكس دا ،كەواتە ئەنەڵ سێكس بە گوێرەی ئەم قسەیە بەلادانی سێكسی ناژمێردرێت .

ئەگەرچی ڕەنگە پێناسەی لادانی سێكسی كەمێك لەنگی بخاتە بۆ چوونی بەلادان نەزانینی ئەنەڵ سێكسەوە .چونكە بە گوێرەی ئەم پێناسەیە لادانی سێكسی هەموو ئەو كردارانە دەگرێتەوە ،كە دەبنە جێگرەوەی كرداری جووتبوون و،بۆ چێژ وەرگرتنی كاتی ئەنجامدەدرێت و،سێكسی بنچینەی كە لە ڕێگەی جووتبوونی زێ‌ –وە ئەنجامدەدرێت، وەلا دەنرێت و،ئەنجامدەرانی ئەم جۆرە كارانە بە جۆرێك ئالوودە دەبن پێی لەكاتی هاوسەرگرتندا ناتوانن چێژی تەواو لە سێكسی بنچینەی ببینن و،بەمەش ناچاردەبن پەیوەندی سێكسی كۆم بەشێوەی لابەلا و،دوورلە ژیانی هاوسەری درێژە پێبدەن ،دیارە ئەم قسەیە ڕێژەییە و،مەرج نییە لە هەموو ئالوودە بوویەكی  سێكسی كۆمدا بەو شێوەیە بێت .چونكە مرۆڤ بەوە ناسراوە كەلەگەڵ ئەوەی تووشی هەڵەو لادان دەبێت ،دەشتوانێت بەسەر هەموو هەڵەو ،لادانەكاندا زاڵ ببێت ،ئەگەر خۆی خوازیاری ببێت .ئەمە جگەلەوەی زۆرێك لەزانایان ئاماژە بەوە دەكەن كە ئافرەت هیچ چێژێك لەم جۆرەی سێكس نابینێت و،تەنها بەكاریگەری میدیا و خوێندنەوەی بابەت لەم بارەیەوە ئەو كارە ئەنجام دەدەن و،لاسای فلیمە سێكسییەكان دەكەنەوە،كە بۆمەبەستی بازرگانی و پارەپەیاكردن ئەو جۆرەكارانە دەكەن و بەهۆی ئەو بڕە پارەیەی وەری دەگرن گوێ‌ بەهیچ شتێك نادەن و ،لە ڕاستیشدا هیچ سودێكی نییە،چونكە وەك دەزانرێت كۆم تەنها تایبەتە بە پیسایی كردن و،زۆرێك لە زانایانی دیكەی ئەم بووارە دەڵێن كە ڕەنگە ئەم كردارە ببێت هۆی شلبوونی گوشەری كۆم و بەمەش ئیتر ئەو مێینەیە ناتوانێت پیسایی ڕابگرێت و،دەشبێتە هۆكاری ئینتیهابات وئازار و ناڕەحەتیش بۆ هەردوو ڕەگەز بەگشتی و ئافرەت بەتایبەتی،كەواتە لە كۆتای قسەكاندا دەگەینە ئەو ڕاستییەی كە كارێكی ناپەسەند و ناجۆر و نادروستەو،پێویستە ئەنجام نەدرێت،بەڵام وەك ئاماژەمان پێدا بەهۆی بوونی فلیمە سێكسییە بیانییەكان و ڕۆژنامە و گۆڤارەكان و سایتەكانی ئەو بووارە ،ئەم كارە لە وڵاتانی خۆر هەڵاتیشدا بوونی هەیە و،بەهۆی لاسایكردنەوەی خۆرئاواییەكانەوە ئەنجام دەدرێت و ،هۆكارێكی زۆر گرنگی دیكە بۆ ئەنجامدانی ئەم كارە كەمبوونەوەی هاوسەر گیری و زۆر بوونی كچ و كوڕی بەتەمەن و بیركردنەوە و هەڵسوكەوتی نەوەی نوێیە،وەلێ‌ هیوا دارین زانینی زیانەكانی ئەم كردارە ببێتە ڕێگر لە ئەنجامدانی و لاوانی كورد خۆیانی لێبەدوور بگرن.چونكە كارێكی قێزەونە و ،لە مرۆڤ بوون دوورمان دەخاتەوە و،لە ڕووی ئاینیشەوە گومان لە حەرامبوونی ئەو كارە نییە.ئەگەرچی لەو بوارەوە هیچ ناڵێین.

-    3 -
سێكسی هاو ڕەگەز

لێرەدا باسی دوو جۆر سێكس دەكەین ،كە ئەوانیش سێكسی مێیە لەگەڵ مێیەكی تردا ،وە سێكسی نێر لە گەڵ نێر (نێربازی – Sex Gay)و،بێهیچ گوومان و،دوو دڵییەك ئەم دوو جۆرەی سێكیكردن بەلادان ناودەبرێت .چونكە ئەم دوو جۆرە جێگرەوەی سێكسی بنچینەی دەبێت و،سێكسی نێر و،مێ‌ و ،جووتبوون ی تەواو لە ڕێگەی زێ‌ – وە فەرامۆش دەكرێت و،ئەنجامدەرانی ئەم كارە مەترسی ئەوەی لێدەكرێت نەتوانن چێژی تەواو لە سێكس كردن ببینن لە كاتی ژیانی هاوسەرێتیدا و،لەسەر هەمان لادان بەردەوامبن و،بۆ خۆتێركردن پەنادەبەنە بەر سێكسی لابەلاو،بەدزی هاوسەرەكانیانەوە  ئەم كارە ئەنجامدەدەن (ڕێژەییە).ئەمە جگە لەوەی مەترسی ساردی سێكسی ڕاستەقینەیان لێدەكرێت True Frigidity.چونكە بە بۆچوونی زانایان  ئافرەت دەتوانێت چێژی سێكسی تەواو و،زۆر لە سێكسی هاو ڕەگەز ببینێت و،دوورنییە بەهۆیەوە بگاتە ئۆرگازم ،بەڵام ڕەنگە نەتوانێت پەیوەندی تەواو لەگەڵ نێردا ببەستێ‌ (ڕێژەییە) و،بچێتە ژیانی هاوسەرێتییەوە بی هیچ گرفتێك و،هەوڵدان بۆ خۆتێركردن بە ڕێگەی پێش هاوسەر گرتنی ،ئەگەرچی نەگوونجاوە لەهەموو ساردییەكی سێكسی دا گوومانی سێكسی هاوڕەگەزی بەرلە شوو كردنی لێبكرێت .چونكە خەمۆكی و،نەزۆكی و،شەرم و،خەتەنكردن و زۆر هۆكاری دیكەش دەبنە مایەی ساردی سێكسی .

ئەم جۆرەی لادانی نێوان مێینەكان بەزۆری بەهۆی خشاندنەوە دەبێت ،جاخشاندنی زێ‌ – ی هەردوو مێینەكە بێت لەیەكتری ، بەسود وەرگرتن لە فیلمە سێكسییەكان ،كە هەنووكە لە كوردستاندا زۆر بڵاوە ، كە بەهۆی سەتەلایت و،سیدی و،ئینتەرنێت و،مۆبایلەوە بەردەستیان دەكەوێت و، شێوازی سێكسكردنەكەی لێوە فێردەبن ، دیارە لەمبارەدا تەنها بە لێخشاندنەوە ناوەستێت و،دەستگەمەی تەواوەتی قیتكەو ،كۆم و،مەمكەكان ڕوودەدات ،ئەمە جگە لەماچ و،دەمخستنە ناو دەم و،بۆ یەكتر مژین ،كە لەمكاتەدا تەواو دەوروژێن و،ڕەنگە بیر لە دەستدرێژی كردنە سەر كوڕی مناڵی تەمەن (6 – 10 ) ساڵ بكەنەوە ،یان داوا لە كوڕی هاوتەمەنی خۆیان بكەن تالەگەڵیان ڕاببوێرن و،كەف و،كوڵیان دابمركێننەوە ،دیار ئەمە ئەگەر توانییان و،كەوتە بەردەستیان  بە ئاسنترین شێوە ، وەلێ‌ ئەگەر نەیانتوانی ئەم كارە بكەن پەنادەبەنە بەر دەست و،پەنجەی خۆیان ،یان ئامێری ناوماڵ ، یان هەندێك میوەو شتی تر ،كە ڕەنگە دووچاری گرفتیان بكات وەك ڕووشان و برینداربوونی لچەكان كەزۆر ناسكن ،یان برینداربوونی  كۆم كەئەمیش ناسكە ،و ئەگەر بكەونە هەڵەی گەورەوەو لەو كاتەدا بەسەر خۆیاندا زاڵنەبن ئەوا دوورنییە پەردەی كچێنی خۆیان لەدەست بدەن ،یان توووشی خوێن بەربوون ببن،یان ئازار و ناڕەحەتی بۆ خۆیان دروست بكەن بۆیە پێویستە مێینە بەهیچ جۆرێك بیر لەم كارە ناجۆر و نادروستە نەكاتەوەو زیان بەخۆی نەگەیەنێت و هەوڵبدات لەو شتانەش دوور بكەوێتەوە كە لەم بارەیەوە كاریگەر دەبن لەسەری وەكو (فیلمە سێكسییەكان،ڕۆژنامە و گۆڤار و كتیبە نا زانستییەكان،سایتە سێكسییەكانی ئینتەرنێت،وێنەی ڕووت،فلیمەكانی نێو مۆبایلەكان ،هاوڕێیەتی نەكردنی ئەو كەسانەی ئەم كردارە ئەنجام دەدەن و خۆ دوورخستنەوە لێیان و .........).

بەڵام لە نێربازیدا جووتبوونی تەواو لە ڕێگەی كۆمی یەكترییەوە ڕوودەدات و،بەمەش جگە لە خۆیان كەس پریشكی بەرناكەوێت ،مەبەستمان ئەوەیە كەسی تر جگە لە ئەنجام دەران دەست درێژی سێكسی ناكرێتەسەر ، وەك دەزانرێ‌ خۆشیان زیانی ئەوە دەكەن كە بەم كارەقێزەونە  فێردەبن و،بەردەوام دەبن لەسەری تەنانەت دووای ژنهێنانیشیان (ڕێژە ییە)،ئەمە جگەلەوەی هەمیشە كۆمەڵگە ڕقی لێیان دەبێت و بەچاوێكی سوكەوە تەماشایان دەكات و بەلادەر و خراپەكار ناودەهێنرێن،كەلە ڕاستی وایە و لادەرن،بەڵام پێویستە لەلایەنی دەرونییەوە هاوكاری بكرێت و هەوڵبدرێت واز لەو كارە بهێنن بۆئەوەی زیان بەخۆیان و بەكۆمەڵگەش نەگەیەنن و لە كۆمەڵگە دانەبڕێن. وەلێ‌ ئەم بەشەی سێكسی هاوڕەگەز لە كوردستاندا كەمترە، وەك لە سێكسی مێ‌ لەگەڵ مێ‌ دا ،یان نێرلەگەڵ مێ‌ لە ڕێگەی كۆمەوە .

لەبەر ئەوەی زۆر جار ڕێدەكەوێت مێیەك لەگەڵ چەند مێیەكی هاوڕێی سێكس دەكات و،نێرینەش بەهەمان شێوە ،یان نێرێك لەگەڵ چەند مێیەك جووت دەبێت و،لە ڕێگەی كۆمەوە سێكس دەكەن ،بۆیە لەمبارانەدا مەترسی بڵاوبوونەوەی نەخۆشی سێكسی زیاد دەكات ،لەبەرئەوەی كارای گواستنەوە زۆر دەبێت ،كە ئایندەی كۆمەڵگەی كوردی دەخاتە مەترسییەوە ،هەرلەبەر ئەم هۆكارە خاڵی چوارەمی نووسینەكەمان تەرخان دەكەین بۆ نەخۆشییە سێكسییەكان بۆ ئەوەی وشیاری بدەینە ئەو كەسانەی ئەم جۆرەكارانە دەكەن و،بەو هیوایەی ببێتە هۆی دووركەوتنەوە لە كردارە سێكسییە لابەلاكان ،یان لانی كەم ببێتە هۆی كەمكردنەوە و،خۆپارێزی لێیان و ڕێگری تەواوەتی،بۆ ئەوەی كۆمەڵگەی كوردی بەرەو هەڵدێر و داڕووخان نەبرێت و،گرفتیش بۆ خێزانەكان دروست نەبێت و،هاوسەگیری كە پیرۆزترن پرۆسەی ژیانە فەرامۆش نەكرێت و،خێزان بەرەو هەڵوەشانەوە نەچێت.

- 4 -
نەخۆشییە سێكسییەكان
هەرچەندە  ژمارەیەكی زۆر نەخۆشیمان هەیە كە بەهۆی كرداری سێسەوە دەگوێزرێتەوە ، دیارە مەبەستمان سێكسی لابەلایە ، نەك سێكسی مارەكراو ،سروشتی . چونكە لەمبارەدا ئافرەتێك ،یان چەند ئافرەتێك ،بەگوێرەی دینی پیرۆزی ئیسلام ،كە دینی زۆربەی خەڵكی كوردستانە دەبێتە موڵكی پیاوێك و،جگە لەوپیاوە هیچ پیاوێكی دیكە لەگەڵیان جوتنابێت و،سێكسناكات ، مەگەر ئەو پیاوەبمرێت ئافرەتەكان شوو بكەنەوە ،كە ئەمەش نوێكردنەوەی هاوسەرگیرییە بۆ خۆپارێزی لە لادان و، سێكسی لابەلا ، وەلێ‌ لەسێكسی لابەلادا موڵكداری لە لایەن پیاوەوە نابێت  و، لە پێناو بڕێك پارەدا ، یان ئەنجامدانی كارێكدا ،یان دامركاندنەوەی كەفو كوڵی سێكسی و تامەزرۆی بێت ،یان هەر هۆكارێكی دی ،سێكس دەكەن و،چەندین پیاو دەگۆڕن ،كەئەمەش گرفتی سەرەكی و،هۆكاری بنەڕەتییە كە چانسی بڵاوبوونەوەو ، گواستنەوەی نەخۆشییەكانی وەك : ( ئێیدز – فەرەنگی – سوزەنەك – كیلامیدیا – بەكتریای دۆنۆڤان Donovan – مشەخۆری ترای كۆمۆناس Triehomoniasis- .............. )زیاد دەكات ،ئەمەجگە لە هەوكردنی كۆئەندامی زازێ‌ ی ئافرەت كە بەهۆی كورتی یور ترایەوە زۆر زوو ڕوودەدات ، و ڕەنگە لە جۆرێك بێت كە ئینتهاب و، هەوكردنەكە بگوێزێتەوە بۆ پیاو .
وەلێ‌ لەبەر نەبوونی یان كەمی ئەو نەحۆشییانە تەنها باسلە باوترین و،بەربڵاوترینیان دەكەین ،ئەگەرچی ئێیدز باوترین و،ترسناكترینیانە ، بەڵام بەهۆی كەم بڵاوییەوە لە كوردستان و،عێراق تەنها ئاماژەم بەناوەكەی داوە ، وەلێ‌ باس لە فەڕەنگی دەكەین ،كە دووای ئێیدز بەد ترین نەخۆشی سێكسییە كە بەكتریای تریپانیما تووشمان دەكات و ،ئەگەر زوو چارەسەر نەكرێت ژیان دەخاتە مەترسییەوە و، ڕەنگە مرۆڤ بەمەرگ بناسێنێت.
نیشانەكانی ئەم نەخۆشییە پاش ماوەیەكی كەم دەردەكەوێت ،كە لە سەرەتادا دەنكۆڵەی ڕەقی سورباو (هەندێك جار ) لەسەر چوك  پەیدا دەبێت و،لەماوەیەكی زوودا دەبێتە برین و،قوڵدەبێتەوە ، كە پاش دوو تا سێ مانگ نامێنێت و ، هیچ ئازارێكیشی نییە ، بەڵام شێوەی جیگە زیپكەیەك جێدەهێڵێت ، ئەمە جگە لەوەی كولبوونێك لە سەر ئەندامی نێرینە لە چوكدا و،لچەكان و،قیتكە لە قوزی مێینەدا ڕوودەدات ، تووشبوانی ئەم نەخۆشییەو سوزەنەكیش بە پەنسلین و،سۆڵفامید چارەسەر دەكرێت و،تا زووتر عیلاج بكرێت باشترە و ،ئەمەلی چاكبوونەوەی زووتریان دەبێت بۆیە پێویستە تووشبوان خۆیان فەرامۆش نەكەن.
ئەگەرچی نەخۆشی سفلیس (فەڕەنگی ) لە دووای (ئێیدز) بەترسناكترین نەخۆشی دەژمێردرێت ، وەلێ‌ سوزەنەك (سەیەلان ) لە ڕووی بڵاووبوونەوە زیاتر مەترسیدارە .چونكە ( 15 – 20 % ) ی ئافرەتانی تووشبوو نیشانەكانی لەسەر دیاردەكەوێت  ،كە بریتییەلە : ( سوربوونەوەی دەرچەی زێ‌ – لەگەڵ هاتنە دەرەوەی شلەیەكی سەوز باو لە زێ‌ وە – هەروەها تووشبوو ئازارێكی كەمی دەبێت ، ئەمە جگە لەوەی تووشی سووتانەوەو ،زۆر تەنگە تاو بوون دەبێت ) بە پێچەوانەی پیاوەوە كە لەماوەی ( 10 ) ڕۆژدا نیشانەكانی لەسەر دەردەكەوێت كە بریتییە لە : ( هاتنە دەرەوەی شلەیەكی وەك كێم لە میزەڕۆیەوە -  تووشبوو زۆر تەنگە تاو دەبێت و،ئازاریشی دەبێت )ئەمە ئەگەر تووشبوو عیلاج بەكارنەهێنێت بۆ ماوەیەكی زۆر ئەوا لێی پیس دەكات و، تووشی : ( لەرزوتا – دڵتێكەڵاتن – ڕشانەوە – قەبزی و،زیادبوونی لێدانی دڵ ) ی دەكات .
وەلێ‌ بەزۆری ئەوە گرفت دروست دەكات ،كە زۆر جار ڕێدەكەوێت تووشبوو هیچ نیشانەیەكی لەسەر دەرناكەوێت ،ئەمەش چانسی گواستنەوەی زیاد دەكات و،خەڵكانێكی زۆر توش دەبن.

- 5 -
كۆتایی

ڕەنگە هەموومان ئەو قسەیەمان بیستبێ‌ ،كە سێكس ئارامبەخشەو ،زۆر كەس لەپەستی و،خەوزڕان و،گرژی دەروونی  ڕزگاردەكات ، وەلێ‌ نابێت ئەو قسەیەی (جیدفری میلەری ) مامۆستای بواری سایكۆلۆژی زانكۆی لەندەنمان لە بیربچێت ،كەلای وایە : ( هەركردارێكی مرۆڤ كە زیادە ڕەوی تێدابكرێت ، لە شێعرەوە تا سەیارە خێراكان ،ڕەگ و ڕیشەی لە پێشبڕكێی سێكسی دایە .) . چونكە سێكسیش وەك هەر شتێكی دیكە سنوری دیاری كراوی خۆی هەیە ،  نەك تەنهالای مرۆڤ بەڵكو لەناو دنیای ئاژەڵانیشدا سنوردارە ،ئەوەتا جووتبوون بەلای ( شەمپانز) ییەكی (مێ‌ ) ینەوە تەنیا لەو كاتەدا دەبێت كە پاشەڵێكی پەمەی ڕەنگی هەبێت و ، بەدەر لەوكاتە هەرگیز بیر لە ڕاكێشانی سەرنجی (شەمپانزییەكی نێرینە ) ناكاتەوە .چونكە ئەگەر وابكات ئەو نێرینەیە ئەتۆقێت ،ئەگەرچی جیاوازیش لە نێوان سێكسی مرۆ و ،ئاژەڵدا هەیە ، لەبەرئەوەی مرۆڤ تاكە زیندەوەرە كە سێكس بەهەردوو مەبەستی زاوزێ‌ و چێژ وەرگرتن ئەنجامدەدات ،بە پێچەوانەی ئاژەڵەوە كە تا ڕادەیەكی زۆر تەنیا بۆ مەبەستی زاوزێ‌ سێكس دەكەن .وەلێ‌ لەكۆتای دا هیواخوازین كە جگەلە هاوسەرگیری بە ڕێگەی یاسایی و شەرعی هیچ جۆرە سێكسێك لە نێوان گەنجان دا درووست نەبێت و،كێشەو گرفتی لەو جۆرە لەنێو كۆمەڵگەی كوردی دا زیاد نەكات و بەرەو نەمان و كەمبوونەوە بچێت و،لاوان تەنها بیرلە هاوسەرگیری شەرعی بكەنەوەو،تەنها كردارە سێكسییە سروشتییە شەرعی و یاساییەكان ئەنجام بدەن،بۆ ئەوەی خۆیان و كۆمەڵگەش لە داكەوتن و لادان و خراپە و خراپەكاری و نەخۆشی و دەردوو بەڵا و نەهامەتی بپارێزن و،كۆمەڵگەیەكی تەندروستمان هەبێت و،مرڤایەتی بەشێوە سروشتییەكەی لەبەردەوامی دا بێت و خێزانەكان لێك هەڵنەوەشێنەوە ،وەكو لەهەندێك لە وڵاتانی ئەوروپا و خۆر ئاوادا دەبینرێت و،ئێستاش ئەو وڵاتانە لە حاڵەتی پەشیمانی دان و بەردەوام هەوڵدەدەن بۆ چارەسەركردنی ئەو كێشەو گرفتە سێكسییە ناجۆر و نادروستانەی كەدروست بووە،بەتایبەت هەرسێ جۆری لادانەكە(كۆم-نێرو نێر-مێ و مێ)چونكە هەندێك نەتەوە بەرەو لەناو چوون دەبات،جا ئەو لەناو چوونەش  بەهۆی نەبوونی هاوسەرگیرییەوە بێت،یان بەهۆی زۆری ئەو نەخۆشییانەی كە بەهۆی ئەم لادانانەوە دروست دەبێت،هیچ جیاوازییەكی نییە.

ئەم بابەتە بڵاو كراوەتەوە لە :
1-    ڕۆژنامەی جەماوەر ،2003،خولی یەكەم.
2-    ماڵپەڕەكانی ئینتەرنێت .

بەشی سێهەم

قۆناغەكانی ژیان

- 1 -

دەستپێك

-2 –

قۆناغەكانی ژیان

- 3 -

قۆناغی تەمەنی خوێندن

- 4 -

قۆناغی خۆناسین و...هەرزەكاری

- 5 -

 قۆناغی پێگەیشتن و...پیری

- 1 -
دەستپێك

ناكرێت لەم بەشەدا تەنها باسلە ماوەی سێكسی بكەین . چونكە وەك چۆن ماوەی سێكسی لەكاتی دەستپێكردنییەوە كاتێكی دیاری كراوی نییە ،بۆ كۆتای پێهاتنی و ،بەگوێرەی مرۆڤەكانیش دەگۆڕێت ، واتە لە مرۆیەكەوە بۆ مرۆیەكی دیكە جیاواز دەبێت ،ئاوەهاش كاتێكی دیاری كراومان نییە بۆ دروست بوونی هەستی سێكسی بە شێوەیەكی نەگۆڕ .چونكە بە گوێرەی شوێنی جوگرافی و، ڕەنگی پێست و،جیاوازی ئابووری و ...... گۆڕان دروست دەبێت ،بەمانایەكی دی ئەو ماوە ژیانییەی بۆ سەرهەڵدانی هەستی سێكسی دیاری دەكەین ناجێگیرە و،گرێدراوی ماوەی پێش و ،پاشخۆیەتی و، پێویستە ئەگەر بەشێوەیەكی وردیش نەبێت بە سادەی باس لەو ماوانە بكەین ،ئەگەر تەنها بەناو هێنان و،دیاری كردنی ساڵی تەمەنیش بێت ،وەلێ‌ نابێت ئەوەشمان لەبیربچێت كە دیاری كردنی ساڵ بۆ قۆناغەكانی ژیان مایەی گفتو گۆیەو ،لە نێوان زاناو ،شارەزایاندا جیاوازی بەرچاو هەیە.

وەلێ‌ لێرەدا گرنگی تەواو بە ماوەو ،قۆناغ و،چۆنێتی سەرهەڵدانی ژیانی سێكسی دەدەین ،كە مەبەستی سەرەكی باسەكەمانەو ،بەشێَوەیەكی گشتی كتێبەكەمان بۆ تەرخانكردووە هەم بۆ ئەوەی لاوان ببنە خاوەنی ڕۆشنبیرییەكی سێكسی و ،ژیانی، ئەگەرچی كەمیش بێت ،هەم بۆ ئەوەش دایكان و،باوكان لەنیشانەی و ،ڕووداوەكان و،گۆڕانەكان بگەن،بۆ ئەوەی هیچ گرفتێكی دەرونی ڕوونەدات و،هیچ جۆرەلادان و،كێشەیەكی پەیوەندیدار بە ژیانی سێكسی نەكەوێتەوە . چونكە لەم قۆناغەی ژیاندا لاوەكان شەرم لە گەورەكان دەكەن و،گەورەكانیش نایانەوێت هەموو شتێك بەلاوان بڵێن و دەیانەوێت ژیان و،تێپەڕبوونی كات فێریان بكات ،كەئەمەش هەڵەیەكی گەورەیەو ،دەگونجێت ڕووداوی نادروستی لێبكەوێتەوە .

- 2 -
قۆناغەكانی ژیان

لێرەداو ،بەشێوەیەكی سادە باس لە قۆناغەكانی ژیان دەكەین ،تادەگەینە بەشی تایبەت بە باسەكەمان (كە خاڵی سێهەمە ) و،بەوردی و،چڕوپڕی باسی دەكەین. چونكە مەبەستی سەرەكی باسەكەمانە ،كە لەقۆناغی خوێندنەوە دەست پێدەكات و، دەبێتە خاڵی سەرەتای سەرهەڵدانی هەستی سێكسی .

لەو كاتەوەی جووتبوون لە نێوان نێروومێیەكدا ڕوودەدات و،باری مناڵبوون و،مناڵ خستنەوە لە بارەو ،هێلكە ئامادەی هەیە لە پێشوازی تۆودا و،بەهۆی یەكگرتنیان بەهۆی پیتێنەوەو،تاتەمەنی دوومانگیو ،كەمتر بەو مناڵە دەڵێن (Embryo)و،كەتەنها لە باری كوتلەیەكدایەو ،ناتوانرێت هیچ بڕیارێكی وەكو جۆری ڕەگەز و،شتی تر ی لەسەر بدرێت و،لەپاشاندا بەماوەیەكی دیكەدا ڕەت دەبێت ،كە درێژكراوەی ماوەی پێشووەو ، پێی دەڵێن : (fetus) و، لەدووای دوو مانگییەوە دەست پێدەكات ، كە پاشان زەرعبوونی كۆرپەلە (جنین – مناڵ )دەست پێدەكات كەپێی دەڵێن ( Conception ) كە لەكۆتایداو ،دووای نۆ مانگ و،چەند ڕۆژێك مناڵێك دێتەبوونەوە ،كە ئەگەر كەمتر لەو ماوەیە بخایەنێت و،لە زیندووی لە دایك ببێت بە نەبەكام (premature) ناو دەبرێت ،و ئەگەر لەو ماوەیە دووا كەوت بە (post mature) ناو دەبرێت و،ئەگەر بە مردووی بوو لە نۆ مانگی دا بە (dead birth) یان (still birth) ناو دەبرێت .

لە دووای لەدایك بوونییەوە ماوەی ژیانی دەستپێدەكات ،كەبە لە دایك بوون Birth ناودەبرێت و،مانگێگ دەخایەنێت و،بە مناڵی تازەبوو دەڵێن : (new born ) و ،ماوەی ژیانی تایەك ساڵی بە (Infant) ناودەبرێت ،كە ماوەكەشی بە (Infancy)دەناسرێت ،كە پاشان ماوەی قۆناغەكانی ژیان درێژدەبێتەوەو ،تابەرەو قۆناغەكانی كۆتای بڕۆین ساڵی ژیان ژیانی زیاددەكات و،گۆڕانی بەرچاوی زیاتر ڕوودەدات .

یەك – سێ ساڵی تەمەن سەرەتای ئەم گۆڕانانەیەو ،پێی دەڵێن ( early childhood) كە پاشان قۆناغی پێشخوێندن دەست پێدەكات ،كە سێ – شەش ساڵی تەمەن دەگرێتەوە و،پێی دەڵێن : ( Preschool Age).

-    3 –
قۆناغی تەمەنی خوێندن

لەم قۆناغەدا ژیانی مناڵ گۆڕانێكی زۆری بەسەردا دێت  ، لەهاوڕێیەتی تەمەن جیاوازی كۆڵان و،گەڕەكەوە بەرەو  هاوڕێیەتی مناڵی هاوتەمەنی خۆی دەڕوات ،لە پەروەردەی تاكی خێزانەوە بەرەو پەروەردەی كۆمەڵی خوێندنگە دەچێت ،لێرەوە گۆڕانەكان بە شێوەیەكی خێراو ، كتوپڕی ڕوودەدات ، جا گۆڕان لەبیركردنەوەدابێت یان گۆڕان لەهەڵسووكەوتدا ،بەمانەیەكی دی كەواتە مناڵ دەچێتە نێو ژیانێكی گشتی ترو ،نێوكۆمەڵێكی فرەڕەنگ و،فرە ئاكارو،كردەوە جیاوازەوە. چونكە ئەم مناڵان هەریەكەو لە خێزانێكەوە هاتوون ،كە هەڵگری شێوازی پەروەردەو ،بیركردنەوە و، هەڵسوكەوتی خێزانەكانیانن ،جا بۆیە بەهۆی جیاوازییانەوە كاریگەری گەورە لەسەر یەكتر دادەنێن و، ئاوێتە بوونێك لە تێكەڵاوی ئاكاردا دروست دەبێت ،ئەمە جگەلەوەی كە تێكەڵییەكی ڕەگەزیش ڕوودەدات و،نێرومێ پێكەوە دەبن، كە تاڕادەیەك بەهۆی رەِوشی كۆمەڵگەوە لەیەكتر جودان و،لەسەرەتای ژیانی كۆڵان و،یاری كردنیانەوە لە یەكترییان دابڕیوون ،تەنانەت بە تایبەتمەند كردنی هەندێك یاری و ،هەڵسوكەوت بۆ مێینە ،كە نابێت كوڕو ڕەگەزی نێر بیكات . چونكە عەیبەو ،ئەوشتانە تەنها تایبەتن بە مێ‌ ، و بە پێچەوانەشەوە .دیارە لەبەر ئەوەی كە تەمەنێكی كورت لەیەكتر جیابوون ،كە كەمتر تەمەنی بیركردنەوەو تێڕامان بووە لە ڕەگەز و،تەمەنێكی پاكەو ،جیاكردنەوەشیان لەیەكتر سەد لە سەد و،بەتەواوەتی نەبووە ،بۆیە هەرزوو لەگەڵ یەكتری ڕادێن و،ڕابووردوو لە بیردەكەن و،دەبنە هاوڕێ‌ .

بەم شێوەیە هاوڕێیەتی بەردەوام دەبێت تا تەمەنی هەرزەكاری زوو ( Early adolescent ) كە تیایدا  تاڕادەیەك هەستی سێكسی و،گۆڕانی ڕەگەزی  جەستەی لێوە دەست پێدەكات ،كە ڕەنگە بە  شێوەی جیاواز و بەگوێرەی كەسەكان دەربكەون ،كە ئەستەمە بتوانین هەموو  شێوەكان كۆبكەینەوە . چونكە بۆ خۆی كەرەستەی لێكۆڵینەوەیەكی كۆمەڵایەتی و ،پزیشكییە ، وەلێ‌  لەبەر پێویستی باسەكە هەندێك لەو شێوانە باسدەكەین .

دیارە یەكێك لە تایبەتمەندییەكانی دایك، پەروەردە كردنە، جا بۆیە پێویستە هەستێت بە فێركردنی كچ و،كوڕەكانی كە پشت بە خۆیان ببەستن ،ئەم كارەش سەرەتا لە حەمامكردنەوە دەست پێدەكات كە لەتەمەنی هەشت – نۆ ساڵییەوە دایك خۆیان لێدوردەگرێت تا خۆیان فێرببن و،خۆیان بشۆرن ، كە بێگوومان كاتێكی زیاتر لە شتنی دایكیان لە حەمامدا دەمێننەوەو ، ئاوێكی زیاتریش دەكەن بە خۆیاندا . چونكە حەزیان لە یاری كردنە بە ئاو و،كەفی سابوون بۆیە زۆرجار لە كچاندا كاتێك دەست بە سنگ و،مەمكیاندا دەهێنن ،یان لفكە و شاڵ لە سمت و،ناولنگَیان دەدەن و، موچوڕكەیەك بەلەشیاندا دێت ،كە بۆ زانینی نهێنی  ئەو شتە ئەوكارە چەند جارو لەهەموو حەمامكردنێكدا دووبارە دەكەنەوە ،تاوای لێدێت دەبێتە كارێكی خودی و،لەگەڵ سەركەوتنی تەمەندا بەچێژتر دەبێت و،بۆیە بە بەردەوامبوونەوە ناوەستێت و،ژمارەو كاتەكانی زیاد دەكات تاوای لێدێت دەگاتە دەستپەڕو ،زۆر جار لەناو خۆیاندا و،لای یەكتری باسی دەكەن ، كە ڕەنگە ببێتە گرفتی دەرونی و ،جەستەی لە هەندێك كاتدا . چونكە هیچ لەو بارەیەوە نازانن تا دەگەنە تەمەنێكی تاڕادەیەك گەورەو ،كەسیش ڕاستییەكانیان بۆ ڕوون ناكاتەوە تا ئەو كاتەی خۆیان فێردەبن .

بێگوومان لە نێرینەشدا هەمان شت ڕوودەدات ،بەڵام بەشێوەیەكی كەمتر . چونكە مێینە بەوە جیادەكرێتەوە كە زۆربەی بەشەكانی لەشی هەستی سێكسییان تێدایە، وەلێ‌ لە نێرینەدا هەستدارترین بەش زەكەرە (كێرە ) ،كەئەمیش كەمتر ڕێدەكەوێت بە دەستلێدانی جارو بار  هەستی سێكسی بوروژێو حۆشی لێببینێت ،مەگەر بەهۆی هەڵگڵۆفین ،یان دەست پیاهێنانی بەردەوامەوە بێت ،كە ئەمیش دەبێتە دەست پەڕو ،زیاتر لە كەسانی تەمەن گەورەی دەبیستێ‌ و،تاقیدەكاتەوە.

- 4 -
قۆناغی خۆناسین و،هەرزەكاری

لە دووای دروستبوونی هەستی سێكسی قۆناغی خۆناسین و،كاری سێكسی دەستپێدەكات ، كە بەهۆی ئاڵۆزی و،ناجۆری كارەكانەوە (ڕێژەییە) ،بە قۆناغی هەرزەكاری ( مراهقە – Adolescence) ناودەبرێت . چونكە لەم قۆناغەدا هەڵچونی دەرونی بە ڕوونی دەبینرێت و،پشێوییەكی جەستەی بەدی دەكرێت و،خۆدوورخستنەوەی ڕووكەشی و ،ڕەگەزی بەرچاو دەكەوێت ، وەلێ‌ هەندێك جار لادان و،دەستدرێژی سێكسی لێدەكەوێتەوە (ڕێژەییە). لەبەر ئەوەی لەمبارەدا ئەوەندەی قۆناغی كامڵبوونی سێكسی و جەستەییە،ئەوەندە كامڵبوونی عەقڵی نییە.

بەشێوەیەكی گشتی نێرینە لەتەمەنی ( 15 ) ساڵیدا پێدەگات ،یان كەمێك پێش ئەوكاتەو ،لەتەمەنی (13-15)ساڵیدا ، كە لێرەدا نێرە ڕژێنەكان بە شێوەیەكی تەواوەتی دەست بە دروست بوونی تۆو دەكەن ،ئەگەرنا پێش ئەو تەمەنە هەستی سێكسی دروست دەبێت ،كە سەیركردنی فیلمە سێكسییەكان و،جووتبوون بە هەموو شێوەكانییەوە ( نێرو مێ‌ ،مێ‌ و مێ‌ ، نێرو نێر،......)و،ئاگابززن لە جوتبوونی دایك و،باوك و،جۆری خۆراك و،ڕەنگی پێست و،ئاو هەواو ،جۆرو شێوەكانی یاسای كۆمەڵگەو ،دین و، عادەتی باو كاریگەرییان لەسەر ئەم وروژاندن و،هەستی سێكسییە دەبێت و،لە كۆمەڵگەیەكەوە بۆ كۆمەڵگەیەكی دیكە دەگۆڕێت ، بەنموونە سێكسكردنی مناڵان لە كۆمەڵگەی ئەمریكیدا ئەو ڕاستییەمان زیاتر بۆ ڕوون دەبێتەوە .

لەم تەمەنەدا هەستی سێكسی و،وروژانی نێرینە بە شێوەیەكی بەرچاو زیاد دەكات نبە جۆرێك كە بۆ خاڵی كردنەوەی خۆی چەنا بۆ دەستپەڕ دەبات ، یان لەسەر دەم پاڵكەوتن و،خۆخشاندن لە دۆشەكێك و،ڕاخەرێكی نەرم بە شێوەیەكی بەردەوام و،بەتایبەتی لە ئێوارە و،سەرەتای نووستندا ،یان لە بەیانیدا كەلە خەو هەڵدەستێت تا ئەوكاتەی پرژان ڕوودەدات ،یان سێكسكردن لەگەڵ ئاژەڵدا ،یان مناڵدا ،جا هاوڕەگەز بێت ،یان ڕەگەزی بەرامبەر  لە ڕێگەی كۆمەوە ،یان دەستدرێژی كردنەسەر ئافرەتانێك كە هۆش و عەقڵیان لە دەست دابێت ،وەیاخود پەنادەبەنە بەر لەشفرۆشەكان و،خۆیانی پێخاڵیدەكەنەوە ،ئەمە جگەلەوەی بۆ چێژوەرگرتنی كاتی پەنادەبەنە بەر لێخشاندنی ڕەگەزی بەرامبەر ،یان دەست بۆ بردنیان.

جگەلە دروستبوونی تۆو  لەلایەن تۆوەڕژێنەكانەوە ،كە ئەگەر بەشێوەیەك لە شێوەكانی سەرەوە پرژان ڕوونەدات ،ئەوا پرژانی خەو جێگەی دەگرێتەوە ،كە بەشەیتانی بوون ناودەبرێت و،بەشێوەیەكی گشتی ئەم شەیتانی بوونە هەتا تەمەنی ( 17 ) ساڵی بوونی دەبێت و ،گۆڕانی دیكەش ڕوودەدات كە بەشێوەیەك ئاشكرا پێوەیان دیارە وەكو نەمانی ناسكێتی دەنگی كەلەم كاتەدا گڕدەبێت و،ڕەقبوونی گۆی مەمكەكان بەشێوەیەكی كاتی و، ڕووانی مووی ڕیش و سمێڵ و،بن باڵ و،ڕەقبوون و،زبربوونی مووی تووكەبەر ، كە بەوەشەوە ناوەستێت و، وردە وردە ڕەق دەبێت و، درێژدەبێت ،كە بۆ پاك و خاوێنی پێویست بەتاشینی دەكات.

بێگومان تەمەنی ( 11 – 13 ) ساڵی بەتەمەنی خۆناسینی كچان دادەنرێت و،لەم كاتەدا هێلكە دانەكان دەست دەكەن بە بەرهەمهێنانی هێلكە، وەلێ‌ ئەم تەمەنە وەك لە نێینەدا ئاماژەمان پێیدا بە گوێرەی زۆر هۆكاری وەك : (ڕەنگی پێست و، جۆری خۆراك و،........)دەگۆڕێَت ، هەربۆیە كەمتر لەتەمەنی 11 ساڵیش دەبینین كە لەماوەی خۆناسیندایە ،وەك چۆن زیاتر لە 13 ساڵیش دەبینین ، كەهێشتاكە نەگەشتۆتە ئەو قۆناغی باڵقبوونە و،گۆڕانی بەرچاوی تیادا بەدی نەكراوە ،كە بە پێچەوانەشەوە ئەوانەی باڵق دەبن مەمكیان وردە وردە دروست دەبێت و،گەشەدەكات و،سمتیان فراوان و،خڕدەبێت و،سوڕی مانگانەیان تێدا دەبینرێت ، كە (3- 5 ) ڕۆژ دەخایەنێ‌ و،هەر ( 28 ) ڕۆژ جارێك دووبارەدەبێتەوە ،ئەمە جگەلە گەورەبوونی لچەكان و،كونی زێ‌ و،قیتكەو ،ڕەقبوون و زبربوونی مووی تووكە بەر ، و لەمماوەیەدا مێینە سود لە دەستگەمەی قیتكەو ،مەمك و،لچەكانی زێ‌ وەردەگرێت ،بەمەبەستی وروژانی سێكسی و،وەرگرتنی چێژ ،كە ڕەنگە لەمكاتەدا دەستپەڕ ئەنجامبدات ، كەلەم كاتەدا زێ‌ (قوز) شلەیەك دەردەدات و،دۆڵان تەڕدەكات ،كە یارمەتی چونەژوورەوەی زەكەر دەدات لەكاتی جووتبووندا بۆ ئەوەی هیچ ئازارو ،ئەزیەتێك بە زێ‌ نەگات . ئەگەرچی وروژانی مێینە زیاترە ،وەلێ‌ كەمتر دووچاری گرفت و،هەڵەی گەورەدەبن .چونكە بۆ مانەوەیان بەكچێنی پێویستە لە ڕێگەی زێ‌ – وە هیچ كردارێكی سێكسی ئەنجامنەدەن ، یان هیچ جۆر ئامێر و ،كەرەستەیەك ، تەنانەت پەنجەی خۆشیان بەكارنەهێنن . چونكە هەندێك جۆری پەردەی كچێنی بە چوونە ژوورەوە شتێكی چەند سانتیم درێژ دەدڕێت و،دڵۆپە خوێنەكانی داوێن پاكی دەڕژێت ،وەلی َ ئەمە بەمانای ئەوە نییە كە كچ هیچ جۆرە كردارێكی چێژ وەرگرتنی سێكسی ئەنجامنادات . چونكە كردارەكانی (خەریكبوون لەگەڵ خۆدا – سێكسی هاوڕەگەز – سێكسی كۆم -..)بێدروست بوونی گرفتێكی بەرچاو و،هەستپێكرا و ئەنجامدەدات.

- 5 -
دووا قۆناغەكان

لەقۆناغی پێشتردا بەشێوەیەكی گشتی گەشەی جەستەی و،هەستی سێكسی ڕوودەدات و،مرۆڤەكانی زوو هەڵدەچن و،توڕەدەبن ،بۆیە بەقۆناغی هەرزەكاری ناوبراوە ، وەلێ‌ قۆناغی پێگەیشتوو Adult   دا گەشەی عەقڵ لەگەڵ گەشەی جەستەدا هاوتادەبێت و،مرۆڤەكان بەجۆرێك دەگۆڕێن كە سێكسكردن بە ئامانجێكی دیاری كراو بەكاردەبەن ،هەم بۆ خۆتێركردن ،هەم بەمەبەستی نەوەخستنەوە كە خاڵی سەرەكی مەبەستی سێكسكردنە هەتاوەكو ڕەو ڕەوەی ژیان بەردەوام بێت و،زەوی بەمرۆڤەوە درێژەبەبوونی خۆی بدات ،وە بەپێچەوانەوە ژیانی مرۆڤایەتی دەفەوتێت .

تەمەنی پێگەیشتوو Adult  بە تێپەڕبوونی كات بەسەر دەچێت و،بەرەو قۆناغێكی دیكە ،كە قۆناغی بێئومێدییە بە ڕێدەكەوێت ،كە تێیدا كڵۆڵی سێكسی دەست پێدەكات و ،پاشانیش سێكس نامێنێ‌ و،دوواتریش قۆناغی پیری Old ageدەبێتە دەبێتە سەرەتای ڕێگەی بەرەو مردن Death چوون.

لەبەرئەوەی لە دووای قۆناغی هەرزەكاری قۆناغی پێگەیشتن دەست پێدەكات ،كە سێكسكردن تێیدا جێگەی بایەخە ، بەتایبەت سێكسی پڕ چێژ ،كە بێگومان مرۆڤ هیچی لە پێداویستی خواردن كەمتر نییە بۆ سێكسكردن ، بۆیە بەپێویستی دەزانم كەمێك باس لە قۆناغەكانی سێكس بكەم لە بەشێكی دیكەدا، كەزیاتر پەیوەندی داربێت بە لاو.



بەشی چوارەم

لاو
لە نێوان بە سمبوڵكردنی ئەوین و...سنورەتابۆكاندا
بۆ ئەو مرۆڤەی یەكەمین وانەی ئەوینی فێركردم!!

پێشدەستی...
ڕەنگە من و،تۆ وەك یەك بیرنەكەینەوە،هەریەكەو بەئاڕاستەیەكدا بڕوانینە شتەكان ،وەلێ‌ ئەمە بەمانای ئەوەنی یە كەمن گوێ‌ لەتۆ نەگرم و سەدلەسەد ڕەدتبكەمەوە، یان تۆ گوێم بۆنەگری و،ڕەدمبكەیتەوە .چونكە سروشتی مرۆڤەكان بەوشێوەیەهەڵكەوتووەو،(ڤاڵتربنیامین) وتەنی :( كاتێك ئێمە هەموومان وەك یەك بیردەكەینەوە،مانای وایە هیچ یەك لەئێمەبیرناكەینەوە.)كەواتەبابۆچەند ساتێك هەوڵبدەین لەیەكتری تێبگەین و،گوێ‌ بۆیەكتری ڕادێرین.
تێڕوانین و،وردبوونەوە لەلاوان،و دووان لەوبارەیەوە،پێویستی بەوردكردنەوەو،ڕۆچونێكی قوڵی بابەتییانەهەیە،نەك هەوڵدان بۆ بەرتەسككردنەوە و كورتكردنەوەی بۆپنتێك كەنەتوانرێ‌ بەشێكی كەمی ڕەهەندەكانی كێشەی لاو بگرێتەخۆی و،ڕێگە چارەیەك بێت بۆگرفتەكان.
لەڕوانگەی باوەڕبوونم بەوەی كەئێمەی كورد ئولفەتمانگرتووە بەوەی باسی كێشەیەكی پەیوەندی داردەكەین بەلایەنێكەوە بێئەوەی پرسێك بەلایەنی پەیوەندیدار بكەین هەتابزانین تاچەند بۆچونەكانی ئێمەی پێقبوڵە ،یان تاچەند ڕەتیدەكاتەوە.
دەمەوێت لەبارەی ئەوینەوە شتێك بنووسم ،وەلێ‌ نامەوێت لەجەمسەرێكەوە بڕوانمەئەوین و،جەمسەرەكانی دی فەرامۆش بكەم، ئەو جەمسەرەش هەڵبژێرم كەلەگەڵبیرو بۆچون و،ئایدیاكەمدا یەكدەگرێتەوە، وئیدی هیچ حسابێك بۆ ئایدیا و،بۆچونەجیاوازەكانی دیكەنەكەم.ئەگەرچی ناشمەوێت لەڕوانگەی دینەوەە بڕوانمە ئەوین،وهیچ قسەیەك لەوڕوانگەیەوە بكەم.چونكە ئەوەكاری من نی یە ئەوەندەی كاری فەقیهەكانی دینە.ڕەنگە ئەگەر من شتێك لەو بارەیەوە بڵێم كەم تا زۆر بەهەڵەدا بچم و ،دروست و،سەد لە سەد ڕاستییەكان نەپێكم .
وەلێ‌ لەبەر دوو هۆكاری گرنگ ئەم نووسینە بۆتە بەشێكی گرنگی كتێبەكە .چونكە دەشێت ئەوین سەرەتای دەستپێكی ژیانی سێكسی بێت ،كەلە چوارچێوەی هاوسەرگرتندا خۆی ببینێتەوە ،یان دەشێت ئەوین بۆخۆی خودی سێكسبێت ،واتە ئەوین و،سێكس گرێ‌ دراوی یەكتربن و،بەدەستپێكردنی ئەوین هاوكات سێكسیش دەست پێبكات ،بەر لە چونە نێو كەژاوەی هاوسەرییەوە ،دیارمەبەستمان لە كەژاوەی هاوسەری مارەكردنی یاسای و، دینییە،كە ئەمەش زیاتر بۆ كۆمەڵگەڕۆژئاواییەكان  ڕاستە و،ئەوان پێیان وایە سێكس بەشێكە لە ئەوین .
لاو..وئەوین
كاتێك باس لەئەوین دەكەین دەبێت باس لەلاو بكەین .چونكەبەگشتی لاوەكان گرفتاری ئەوین دەبن،ئەگەرچی ئەمەبەمانای ئەوەنی یە كەجگەلەلاو،ئەوا: مرۆڤەبەتەمەنەكان ئەوین ناناسن و ئەوینداری ناكەن ،ئەم بۆچونەشم لەقسەیەكی (ماكسیم گۆركی) یەوە سەرچاوەدەگرێت،كەلای وایە :( تەمن هی لاوەكانە.چونكەمناڵ لێی تێناگات و، پیریش پەیوەندی پێوەی نی یە) ئەگەرچی ناشێت ئەمبۆچونەبەڕەهای وەرگرین.چونكە (ئەریك ئەریكسۆن ) بەپێچەوانەوە تەمەنی( 20-30ساڵی) بەلێهاتوترین قۆناغی تاك دەبینێ‌ بۆپێكهێنانی دۆستایەتی لەگەڵ كەسانی دیكەدا،وەلێ‌ ئەم بۆچونەبۆئێستای كۆمەڵگەی كوردی ناگونجێت .چونكە هەنوكە لەتەمەنی 12ساڵی و كەمتریشەوە كوڕان وكچان ئەوین دەناسن و،ئەوینداری دەكەن.ئەگەرچی لەگەڵ تەمەنیاندا نەگونجاوە ،بەڵام ڕەوتی كۆمەڵگەی كوردی بەو ئاڕاستەیەدا دەڕوات بمانەوێت،یان نا.
پێموانی یە مرۆڤ بەهەردووڕەگەزەكەیەوە بەشێكبن لەبوون،بەڵكو خودی بونن ئەمەش وادەكات بڵێین ئەوین مرۆڤەو ،مرۆڤیش ئەوین،كەواتەناگونجێ‌ مرۆڤ و ئەوین لەیەكجیابكەینەوە، كەی مرۆڤایەتی لەنێوچو ئەوینیش لەنێودەچێت،وەلێ‌ لێرەدا دەبێت لەسەر ئەوەبوەستین كەئایا ئەوین بۆخۆی چی یە،خودی ڕۆحەیان بارێكی تایبەتە كەبەسەرڕۆحدا دێت ،دەشێت كاتی بێت یان هەمیشەی، لەڕاستی دا بۆچونەكان لەم بارەیەوە فرەن ،وەلێ‌ من پێموایە كەبارێكی تایبەتەلەڕۆح نەك خودی رۆح بێت.چونكە ئەگەر ڕۆح بێت،ئەوا: بەكۆتای ئەوین دەبێت خودی ڕۆحیش بسڕێتەوە،كەئەمەش مەحاڵە.سەرەڕای بۆچونی خودی ناكرێت لێكدانەوەكانی دیكەش فەرامۆش بكەین،بەتایبەتی بۆچونی سۆفی یەگەورەكان و،عاریفان،بەنمونە (مەولەوی تاوەگۆزی) وەردەگرین،كاتێك بەئەوین دەڵێت:-( زیندووم كەرەوە) بەرەو ئەوەمان دەبات كەئەوین خودی ڕۆح بێت نەك بارێك لەڕۆح.
بەهەرحاڵ لەم بارەیەوە دژەبۆچون زۆرەو،ناتوانین بەبنبەست بگەین،وەلێ‌ ئەمەكێشەیەك نی یە .چونكە ئەوین و،مرۆڤ ئاوێتەی یەكترن.
(عیزالد ین نسفی) لەكتێبی(مرۆڤی كامل َ) دا دەڵێت: - ( ئەوین ئاورێكە بەردەبێتە ئەویندار شوێنەكەیشی دڵە،ئەوئاگرە لەڕێگەی چاوەوە دەكەوێتەنێو دڵ و،لەدڵا جێخۆشدەكات ،گڕی ئەمئاگرە هەموو جەستەدەگرێتەوە و،بەرەبەرە دڵی ئەویندار دەسوتێنێ‌ و، پاكی دەكاتەوە)وەلێ‌ ڕەنگە ئەم پێناسەیە زیاتر ئەوینی ڕونكردبێتەوە وە لە(تۆماس ئاڤ ئاكینۆ) كەلای وایە:- ( ئەوینداری ئەوەیە كە ئەوینداران یەكتری دڵخۆشبكەن) بەش بەحاڵی خۆم لەگەڵ (تۆماس و عزیزالدین) دا یەكناگرمەوە ،ئەوەندەی لەگەڵ (فرۆید) داهاوڕام كەدەڵێت:- (ئەوین ئارەزوویەكی ڕاستەقینەیە بەژیان و،پەروەردەكردنی ئەوكەسە یان ئەوشتەیە كەئەوینمان بۆی هەیە).
وەك چۆن بەڕەهای نازانین ،كەئەوین خودی ڕۆحەیان بارێكی تایبەتەكەبەسەر ڕۆح دادێت، یان پێناسەیەكی تەواوجێگیرمان بۆئەوین نی یە ئاواش ناتوانین بەڕەهای ئەوین پۆلێن بكەین،بەنمونە (ئەریك فڕۆم ) ئەوین دەكاتە سێ‌ بەشەوە كەئەمانەن (ئەوینی دایك وباب بۆمناڵ ،ئەوین بەخۆ ئەوین بەهەموو مرۆڤایەتی ) هەروەها فڕۆم باوەڕی وایە كەئەوین بۆهەموو مرۆڤایەتی چوار خاسییەتی هەیە ئەوانیش:- ( سەرنجدان ،هەستكردن بەبەرپرسیارێتی ، ڕێزگرتن وناسین) ئەمەپۆلێنی فڕۆم بوو،وەلێ‌ هەندێكی دیكەبەم جۆرەپۆلێنی دەكەن:- (ئەوینی عیرفانی ،و ئەوینی دونیای ) پاشان لێكدانەوە بۆئەم دووبەشەدەكەن و،پۆلێنیان دەكەنەوە،لەگەڵ ئەوینی عیرفانیدا كێشەیەكمان نی یە.چونكە ئەم ئەوینەیەك بەشە ئەویش هەوڵدانە بۆگەیشتن بەخوداو،بەدەرە لەئەوینی مرۆڤ بۆمرۆڤ،ئەگەر ئەوینی مرۆڤیشی تێكەڵبێت،ئەوا: ئەوینێكی ڕۆح (گیان) ی دەبێت،نەك جەستەی و،خەیاڵات،وەلێ‌ كیشەمان لەگەڵ ئەوینی دونیایداهەیە، كەپۆلێن دەكرێت بۆئەوینی (ڕوكەش ،ڕاستەقینەو،ئەفڵاتونی) وەئاشكرایە كەئەوینی ڕوكەش نزمترین پلەی ئەوینەو،ئەفڵاتونیش ئەوانەن كەدەستیان بە ئەویندار و  بەدڵبەرەكانیان ڕاناگات،ودووراو دوور ئەوین دەناسن،واتەعیشقەكەیان یەكلایەنەیە،هەرچی ئەوینی ڕاستەقینەشە دەچێتەوە سەرئەوینی عیرفانی ،بابەهەڵەدا نەچین مەبەستم لەم قسەیە ئەوەیە كە ،ئەویندار كاتێك ئەوینی بەرامبەر كەسێك،یان شتێكی دیاری كراو  بۆدروست دەبێت هەموو هەوڵ و ماندوو بونێكی خۆی دەخاتەكار تابەئەویندارەكەی بگات تەنانەت فیداكاریش دەكات و لەڕێی گیان بەختكردنەكەیەوە بۆ ئەوینەكەی هەست بەبەرپرسیارێتی و، ئەویندارەكەی دەكات.
سێكس و ...ئەوین
ئەگەر بۆچوونەكان بەڕەهای بچەسپێنین ،ئەوا : ڕەنگە بەهەڵەدا یچین.چونكە هەنووكە لە دوونیای لێكۆڵینەوەدا كاربەڕێژەو ،ناوەندی ڕێژە دەكرێت ،نەك بە نموونەو بە ڕەهای پیشاندان ،هەربۆیە قسەكردنمان لەسەر سێكسكردن لەماوەی ئەوینداریدا ڕەهای ناگەیەنێت .
(كریستیار ڕەنباری ) ی سویدی تەمەن 34 ساڵ لە بارەی پەیوەندی سێكس و،ئەوین دەڵێت : (هەرپەیوەندییەكی خۆشەویستی سێكسی لەگەڵ دا نەبێت ، ناوی لێنانێم خۆشەویستی .چونكە سێكس بەشێكە لە خۆشەویستی و، بەردەوامی دەداتە ئەو خۆشەویستییە ، دووای ئەوە لە وڵاتی سوید هەر لاوێك ، یان كچێك لە ژێر تەمەنی (15) ساڵییەوە سێكس دەكەن ، جاری واهەیە بێئەوەی كەس و،كاریان پێبزانن ، بۆیە لە قوتابخانەكان وانەی سێكس دەڵێنەوە بۆ ئەوەی كچان و،كوڕان ڕۆشنبیری سێكسییان هەبێت.)
ڕەنگە ئەم قسانەی ڕەنباری زیاتر كۆمەڵگەی سویدی بگرێتەوە نەك كۆمەڵگەی خۆرهەڵاتی ، ئەگەرچی بەهۆی دابەزینی ناوەندی ژن هێنان و، ناوەندی تەمەنی ئەویندارانەوە لە كوردستانیش ئەم حاڵەتە ڕووی لە زیادبوون كردووەو ،بێگوومان بەردەوامیشە ،ئەمە ئەگەر سێكسكردن لە جووتبووندا دەبینینەوەو ،لامان وانەبێت جگە لەو دووكارەی بە دوو ئەندامی زاوزێ‌ (زێ‌ و زەكەر ) ئەنجامدەدرێت ،بریتینییە لە سێكس .چونكە هەموو ئەوشتانەی نێرو مێیەك پێكەوە دەیكەن لە ماچكردنێكەوە هەتاوەكو كرداری جووتبوونیش ،ئەگەر بەڕەهای بە سێكس حسابنەكرێن ،ئەوا بە بەشێك لە سێكس ناوزەد دەكرێن ،وەلێ‌ لێرە بەهۆی گرانی مەسەلەی شەرەفەوە پەیوەندییە سێكسییەكان تاڕادەیەك لە ڕێگەی كۆمەوە (Anal Sex) ئەنجامدەدرێت و،زۆر بەكەمی دەگونجێت پەیوەندییەكان لەڕێگەی زێ –وە بێت .چونكە مەسەلەی مناڵ خستنەوەو ،دڕانی پەردەی كچێنی لێدەكەوێتەوە ، كە ئەگەر شتی لەو جۆرە قەوما دەبێت بە زووی و ،بێوەستان مەسەلەی زەواج لە نێوانیاندا ڕووبدات ، بۆئەوەی بەكارەكەیان نەزانرێ‌ و ،كارەساتی لێنەكەوێتەوە ، بەڵام لە كۆمەڵگەی سویدیدا ئەم جۆرە سێكس كردنە ئاساییە و،بۆ پشت ڕاستكردنەوەی ئەم قسانە دەچینەوەلای (كریستیار ) كە دەڵێت : ( دووای ئەوەی كە خۆشەویستی دروست بوو ، بڕیاردەدەن مناڵیان ببێَت ،ئەوە ئەگەر حەزبكەن ئەو گرێبەندە هاوسەرێتییە دروستبكەن ،لە كەنیسە یەكتر مارە دەكەن )و بۆ سەلماندنی ئەم قسانە خۆی وەكو نموونە دەهێنێتەوەو ،دەڵێت : (من لەتەمەنی (16) ساڵییەوە لەگەڵ كچێك دەژیم  تائێستا زۆر یەكترمان خۆشدەوێت و،دوو مناڵیشمان هەیە ،بەڵام مارەم نەكردووە لە كەنیسەو ،گرێبەندی هاوسەرێتیشمان نییە ،كەچی زۆر تەباین لەگەڵ یەكتریدا ) . چونكە بە گوێرەی كۆمەڵگاكان ڕەوشی ژیان دەگۆڕێت و،ڕووداوەكان كاریگەری لەسەریەكتری درووست دەكەن ،و درێژەدان بەئەوینداری و،مانەوە تیایدا بۆ ماوەیەكی زۆر بە گوێرەی ڕووداوەكان لە كۆمەڵگەی كوردیدا ،دەبێتەیەكێك لە هۆكارەكانی دروستبوونی پەیوەندی سێكسی و،دەچێتەپاڵ دابەزینی ناوەندی ژن هێنان و،ناوەندی تەمەن بۆ ئەوین كردن و،بەهۆی نەبوونی ڕۆشنبیری سێكسی و،كاریگەری میدیای جیهانییەوە ،ڕۆچوون لەنێو ئارەزوو بازیداو ،هەوڵدان بۆ خۆتێركردن و،گەیشتن بە سێكس و،چێژو لەززەت وەرگرتن لێی وای لە بەشێك لە كچان كردووە ،پەیوەندی خۆشەویستی ڕەدبكەنەوە لە پێناو پاراستنی ئابڕووی خۆیاندا ،كە دیارە ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ كاریگەری دین و،كەلتور و،مێدیا بەسەرتاكی كۆمەڵگەی كوردییەوەو ، ترسان لە درووستبوونی پێوەندی سێكسی متمانەی نێوان تاكەكان دەسڕێتەوە ،هەربۆیە زۆرێك لەوانەی ئەوین ڕەد دەكەنەوە باس لەوە دەكەن ،كە گۆڕانی ئەوینی ڕاستە قینەو ،بێگەری ڕۆژهەڵاتی بۆ شێوەیەك لە شێوەكانی ئەوینی ئەوروپی ،جێگەی نیگەرانییانەو ،پێیانوایە هەنگاوی یەكەمە بۆ داكەوتنی كۆمەڵگەی كوردی و،هەندێكیشیان لایان وایە كەتاكە ڕێگەی تێركردنی سێكسییەو ،لە ناچاریدا پەنای بۆدەبەن ،كەمێكیشیان باوەڕیان وەهایە كە ئەوینی پاكو بێگەردی پڕلە جوانی و،ڕێزو ڕۆمانسییەت و خۆشەویستی هەرماوەو ،ئامادەن بەو ماوەیەدا تێپەڕن تادەگەنە شەوی یەكەمی هاوسەرگرتن .
ئەوین و...هاوڕێیەتی
نیگایەك ناتوانێ‌ هاوڕێیەتی دروست بكات بەپێچەوانەی ئەویندارییەوە،كە چاو داگرتنێك ،یان زەردەخەنەو،بەعیشوە ڕوانینێك ،یان هەر هەرئیشارەتێكی تر ئیلهامەكەیەتی و،لەوێوەدەستپێدەكات،یان راِستترە بڵێین:- ئەوین لەیەكەم ئیشارەتەوەكامڵە و،بەگەورەی دێتەبوون،بەپێچەوانەی هاوڕێیەتی یەوە كەوردەوردە گەشەدەكات و،متمانە لەنێوانیاندا دروستدەبێت،لەهاوڕێیەتیدا ژیری لەدەست ناچێت،وەلێ‌ لەئەوینداریدا مرۆڤەكان بەعەقڵ بیرناكەنەوەو،دەكەونە ژێركاریگەری سۆزەوە،وایان لێدێت ناچاردەبن چاو پۆشی لەهەڵەو،كەموكورتی یەكان بكەن.چونكە خۆیان داوەتەدەست دڵ !!
(ڕێسماڵ) دەڵێت:- ( هاوڕێیەتی ئەوەیە كەمرۆڤ قەناعەتی ئەوەی  لادروستت ببێت ،كەمرۆڤێكی تری باش هەڵبژێرێت،وهەست بەوەبكات هەستەكاندوولایەنن) ئەم بۆچونەی (جی.ئێم.ڕێسماڵ) لە كاتێكدا دروستە ئەگەرهاوڕێەتی لەنێوانی دووڕەگەزی پێچەوانەدا نەبێت،واتە: لەنێوان هاوڕەگەزەكاندابێت ،كچ وكچ ،یان كوڕو كوڕ، دەنا بەشێوەیەكی گشتی  دەبێتە پێناسەی ئەوینداری ،لێرەدا وتەیەكی(مۆر)م وەبیرهاتەوە،كەلای وایە:( هاوڕێیەتی لەگەڵ ئافرەتدا دراوسێی ئەویندارییە) لەگەڵ ئەم بۆچونەدا یەكناگرمەوە.چونكەهاوڕێیەتی و،ئەوینداری دووشتی لێكجودان.ئەگەرچی(جبران خلیل جبران) دەڵێت :- (سەیركردنێكی ئافرەت بەتیلی چاو بەسەبۆئەوەی پیاوبكاتە شادومانترین،یان بەدبەختترین مرۆڤ).
ئەوین و...شێتی
ئەوكاتەی مرۆڤ باری دەروونی تێكدەچێت و،دەشێوێت ،بەگوێرەی زانستی دەرونی (psychology) بەرەو ئەوە دەڕوات كەتووشی نەخۆشی دەرونی (Psychiatric disease) ببێت ،هەربۆیە زۆرێك لە شارەزایان و،پسپۆڕان ئەوین بە هۆكارێكی درووستبوونی نەخۆشی دەرونی ناودەبەن ،بەتایبەت لەوكاتانەدا كە ئەویندارەكان ناگەنە ترۆپكی هیواو حەزەكانیان و،لە كۆشكی هاوسەرگرتندا یەكتر نابیننەوەو ،لەیەكتری جیادەبنەوەو ،بەمەش جیابوونەوەی سۆزداری (emotional separation ) و،لەدەستدانی خۆشەویست (loss of loved person ) ڕوودەدات و،كاریگەری لەسەرمێشك و،دەروونی كەسەكان دروست دەكات و،دوورنییە ببێتە هۆی شێتی ،ئەگەرچی هەندێك لە لێكۆڵیاران پێیان وایە ئەوین بۆ خۆی شێتییە .چونكە ئەویندار بیركردنەوە لەدەست دەدات و،تەنها خۆیان دەدەنە دەست سۆز (emotion) و،جگەلەجوانی و،چاكییەكانی یەكتری ،هیچ هەڵەو كەمو كورتییەك نابینن و،چاوپۆشی لەیەكتر دەكەن ،لە پێناو مانەوەیان لە ئەوینداری و،بەردەوامبوونی ئەوینەكەیان ،كە لەدەستدانی ژیری خۆكردبێت ،یان سروشتی،بە جۆرێك لە شێتی دادەنرێت و لێرەدا پێی دەڵێن شێتی ئەوین ،و ڕەنگە هەموومان ئەو ڕووداوانەمان بستبێت كە ئەویندارێك گوێچكەی  بڕاوی خۆی و،ئەویندارێكی دی پەنجەی بڕاوی بە ئەنگوستیلەكەیەوەو ،ئەویندارێكی دیكەش داوا دەكات دوای مردنی دڵی بكانە شوشەیەكەوە و پێشكەش بە ماری خێزانی بكەن ،ئەویندارێكی تریش  ...... بۆ ئەوینەكەی ناردووە !!!.
ماوەی ئەوینداری بەماوەی فەنتازی ناودەبرێت ،كە بەگوێرەی ئامارەكان لەو ماوەیەدا جگە لە وشەكانی سۆزداری وەك ( گوڵەكەم – دڵەكەم – گیانەكەم – ئەزیزەكەم – ئەوەندەی خۆتم خۆشەوێیت –بەقوربان،بەساقە،قوربانت بم،لە دەورتگەڕێم ،هەناسەكەم، هەمووكەسم، هەست و سۆزم،دییەم،بینای چاوم،  .........) زیاتر زۆر بەكەم و،دەگمەن وشەی دیكە بەكاردەبرێت ،ئەمە جگە لە ڕووانینی قوڵ بۆ یەكتری ،كەمێشك و،دڵ بەم وشەو سەرنجانە زیاتر دەكرێتەوەو، مرۆڤ ئاسودە دەكەن ،بە پێچەوانە بوونەوەی لە پڕیش كەهیچ ئامادەكارییەكی بۆ نەكرابێت كێشەی فرمانی جەستەی و،دەرونی دروست دەبێت و،دیارەئەمەش بەگوێرەی كەسێتی (Personality)  كەسەكان و،توانای خۆڕاگرییان دەگۆڕێت و ،هەرئەمەشە وا لە (كریستیار ڕەنباری )دەكات ،كە بڵێت : ( هەموو گەنجێك ناتوانێت خۆشەویستی بكات .چونكە خۆشەویستی وەكو هێڵكاری دڵ وایەو ،ئاڵۆز دەبێت و،ڕاست دەبێتەوە ،و ڕێگەیەكی سەختە بۆیە هەندێك جار گەنجی سویدی كاتێك ئەم هێڵكارییە دەست پێدەكات بەرگەی ناگرێت و،وازدێنێت ).
ئەمە جگەلەوەی هەندێك ئەوینداربوونیان بەیەكتری دەگاتە ڕادەی ئالوودەبوون بەیەكتری ،وەك چۆن مرۆڤ بە مادە بێهۆشكەرەكان ،یان دەرمانە پزیشكییەكان ئالوودە دەبێت ،ئەوانیش ئاوەها ئالوودەی یەكتر دەبن و،حەزدەكەن زۆربەی كاتەكانی ژیانیان بەیەكەوە بن ،هەتاوەكو لەیەكتر بڕوانن و،پێكەوە قسەبكەن ،هەربۆیە ئەوكاتانەشی پێكەوەنین هەوڵدەدەن لە ڕێگەی مۆبایل و ،تەلەفۆن و،چات كردنەوە گووێیان لە دەنگی یەكتربێت ،یان یەكتری ببینن ،كەئەمەش هەڵەیەو ،ئالوودەبوون بەهیچ شتێك باشنییە و،نادروستە.
ئەوین و...هاوسەرێتی
(مەولانا) دەفەرموێت: (هەرچەندە دەمەوێت ئەوین لێكبدەمەوەو ،وەسفی بكەم،كەخۆم دەكەومە ئەوینەوە شەرمەزار دەبملێی!!).
هەربۆیە ئیدی هیچ لەبارەی ئەوینەوەناڵێم!!بۆئەم بەشەی نوسینەكەش تەنها بۆچوونی پسپۆران دەخەمە ڕوو ،باخوێنەر لە كۆتایدا خۆی بڕیاربدات.
سەرەتا بۆچونێكی (تیودۆر لیدز)ی دەرونناس وەردەگرین كەدەڵێت:- (سەركەوتنی زەواج لەپێكهاتەیەك لەسەقامگیری و،ڕەزامەندی لەهۆشیاری و،تێگەیشتنی ئاكارو،سازگاری سۆزداری و،گەشەسەندنیدایە).وەلێ‌ ئەم قسەی (ڕینی یەئەلەند)ی دەرونناس زیاتر پەیوەندی ئەوینمان بۆڕوندەكاتەوە لەگەڵ هاوسەرگیریدا و،دەڵێت:- (ئەگەر ئەوین بوونی هەبێت،ئەوا:ژن و مێردایەتی بوونی نی یە بەڵكوگیانێكن لەدووجەستەداو،لەبارەی ڕۆحەوە جیانابنەوەو،خێزان دروست دەكەن)ئەمە سەرەڕای ئەوبۆچونەزۆرانەی كەدەڵێن:- ( ئەوین دوای پرۆسەی بەهاوسەربوون درووستدەبێت.) و هەندێكیشی بۆچونیان پێچەوانەیەو،لایان وایە كەهەربەهاوسەربوونێك دەبێت لەئەوینەوەدەست پێبكات.
ئەگەرچی دژەبۆچوون لەم بارەیەوەزۆرە،بەڵام من پێموایە ئەوینداری بەرلە پرۆسەی بەهاوسەربوونەو،هۆكارێكە بۆلەیەكگەیشتنی ڕەگەزە دژەكان،و پاشان درێژەی پێبدرێت بۆهاوسەرێتی،ئەگەرچی ئەم قسەیە مانای ئەوە ناگەیەنێت كە ئەوین لە دووای هاوسەگیری دروست نابێت.
سەرچاوە:
*بەشێوەیەكی گشتی سود وەرگیراوەلە بابەتی (فیسۆلۆژیای ئەوین) ی(ئەحمەد شاه)ی پزیشكی ڕەوانناس.
*دیوانی مەولەوی.
*ڕژنامە و گۆڤارەكان و سایتەكانی ئینتەرنێت.
سەرنج:
ئەم بابەتە لە ڕۆژنامەی (ئاسۆ،......)وسایەتەكانی ئینتەرنێت(سایتی كوردستان نێت،خوشكان،دەونناسی،..........)



بەشی پێنجەم

Welcome to HIV world

دروست لەیادم نییە ئەم نووسراوەم لەكامە بڵاوكراوەی بیانیدا خوێندەوە ، وەلێ‌ باش لەبیرمە كەوەكو هەواڵ و،لەیەكەم لاپەڕەدا نووسرابوو : (بەخێر بێی بۆ دونیای ئایدز)
دووای ئەوەی كوڕە ملیۆنێرێكی خاوەن كۆشك و،تەلاری تایبەتی ،كچێكی قەشەنگ دڵی دزی ، برَیاریدا پەیوەندییەكی سادە لەنێوانیاندا هەبێت ،بۆئەوەی ئەگەر گونجان دووای لە یەكتر حاڵیبوون بیخوازێت ،كەچی تەنها شەوێك لەماڵی كوڕەدا مایەوەو ،بێئەوەی لێی حاڵی ببێت كەوتە داوێكی گەورەترەوە ،كەئەویش ك لەززەت و،سێكسەو ،بۆ شەوی دووەم و،سێهەم و،.......،دەستیان كرد بە ڕابوواردن و،دووای زیاتر لە دوو هەفتە ،بەیانییەكی زوو بەرلەوەی كوڕە لەخەو هەڵبستێت ،كچەی قەشەنگ بە سووراوەكەی لە سەر ئاوێنەگەورەكەی ژوورەكە بۆی نووسی : ( Welcome to HIV world) و ،كوڕەی بەجێهێشت .چونكە لێرەدا كاری ئەو تەواو بوو،لێرەدا ئەو قسە باوەی نێوخەڵكم وەبیرهاتەوە كە ،دەڵێت : ( مادام خۆم زەرەرم كرد ،باهەموو خەڵكیش زەرەر بكات) كەواتە مادام ئەو تووشی ئێیدز بووە ،باهەموو خەڵكانی دیكەش تووشببن و،بەهەمان ئازارەوە بتلێنەوەو،چاوەڕێی مەرگ بكەن.
بێگوومان وەكو شارەزایانی دەروونی باسی دەكەن ئەمە گرێیەكی دەرونییەو ،لە هەندێك لەو نەخۆشانەدا دروست دەبێت ،كە دووچاری نەخۆشی بێچارەسەر دەبن و،بەتایبەتی ئەو نەخۆشانەی دەتوانن بێهیچ گرفتێك و،بەئاسانی خەڵكانی دیكە تووشبكەن .
لێرەدا سەرەتای نووسینەكە كۆتای پێدێت ،كە ڕووداوێكی ڕراستەقینەیەو،بە خوێندنەوەی بەرەو ئەوەمان دەبات وەك ئەوەی سەیری فلیمێكی ئیغرای ئەمریكی دەكەین.
********
لەهەندێك بڵاو كراوەدا ،بابەتگەلێكم لەسەر ئێیدز خوێندۆتەوە كە بە خوێندنەوەی مرۆڤ خۆشحاڵدەبێت ،بەوەی كەسانێك هەن خەمی نیشتمان و،ئاسایشی نەتەوەی نەتەوەكەیان دەخۆن ،وەلێ‌ بە خوێندنەوەی وردی بابەتەكان بەرەو ڕەشبینی دەڕۆین .چونكە زۆرینەی نووسینەكان خۆدزینەوەیە لە باسەكەو ،بەملاو لادا بردنی ئەسڵی بابەتەكەیە ،بە بیانووی ئەوەی گوایە بەباسكردن و،بڵاوكردنەوەی پۆستەری ئاگاداری لە شوێنە گشتییەكاندا ترس و،دڵەڕاوكێ‌ لە نێو خەڵكیدا دەچێنێت ،كەئەمەش بیانوو هێنانەوەیەكی ناجۆرو نادرووستە . چونكە لە ڕۆژی ڕووخانی ڕژێمی بەعسەوە ،ژمارەی سەردانكارانی بیانی زیادی كردووەو،گەڕانەوەی كوردو عێراقییە ئەوروپی و،ڕۆژئاوانشینەكان بەهەمان شێوە چانسی بڵاوبوونەوە ی ،ئەگەر نەڵێم : پەرەسەندنی ، نەخۆشییەكە زیاد دەكات ،ئەمە بالەوە گەڕێین كە ژمارەیەكی زۆرو زەوەندی عارەبان ڕوودەكەنە ئێرە بەمەبەستی پارەپەیدا كردن بەهۆی هەراجكردنی جەستەیانەوە ،كەمن دژی ئەمە نیم و،بەشێكە لە ئازادی و،بیركردنەوەی مرۆڤ،وەلێ‌ ئەگەر ژمارەیەكی زۆر كەمی ئەم ئافرەتانەی هەڵگری ڤایرۆسی ئایدزبن ، ئەوا لە 10 ساڵی ئایندەدا كۆمەڵگەی كوردی دەكەنە یەكێك لە كۆمەڵگە ناسراوەكانی دوونیای ئێیدز،بێگوومان بەهۆی بێترسی و، كەمی نرخی لەشفرۆشییانەوە ژمارەیەكی زۆر گەنجی كورد ڕوویان تێدەكەن بۆ خاڵیكردنەوەی سێكسی و،ئەمەش چانسێكی دیكە دەبەخشێت بە كارابوونی ئەو ڤایرۆسە لەنێو كۆمەڵگەدا.
لێرەدا دەمەوێت باسلە بیانوویەكی ناجۆر و،نادروست بكەم، كە گوایە بەهۆی مافی مرۆڤەوە ناتوانرێت زۆر لەخەڵكانی بیانی بكرێت تا بپشكنرێن ، بەهۆی ئەم بیانووە وە سانا بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەكە دەبێتە میتۆدێكی چەسپاو ،وەلێ‌ مایەی نیگەرانییە خەڵكی لەو بیانووە ناجۆرو ،نادروستە خۆشببن .چونكە ئەگەر واشبێت ئەوەی مافی پاراستنی تاكە لەسەر حسابی مافی چەندین ملیۆن مرۆڤ و،نەتەوەیەكی دیكە ،كەئەمەش پێچەوانەی ڕەوشی مرۆڤایەتییە .
***********
گوومان لەوەدانییە كە ژمارەیەكی زۆركەم لە خەڵكانی بیانی ڕوودەكەنە تاقیگەكان بۆ پشكنین .چونكە ئەم بیانییانە دووی داغڵبوون و،هاتنە ناوەوەی وڵات و،شارەكان دەپشكنرێن ،كە ئەمەش كێشەیە .چونكە بەڵگە چییە ،كە بەرلە ڕووكردنە تاقیگەكان كاری سێكسییان ئەنجامنەداوە نكە بەنەزەری من ئەگەرلە سنوورەكان نەپشكنرێن ،ئەواپشكنینی نێوشارەكان هیچ سودی نابێت .
جگەلەم هەموو كێشانە نەبوونی دكتۆری  پسپۆڕی ئێیدز لە كوردستاندا كێشەیەكی دیكەیە ،وەكو كێَشەی نەبوونی پێداویستییەكانی تاقیكاری ( HIV Test ) كە ئەمڕۆ لە دوونیادا بەكار دەبرێت ، و پێشكەوتووترین كەرەستەن و،بەمەش گیانی كارمەندو ،دكتۆرەكانی تاقیگە پارێزراو دەبێت و، زۆر بەدەگمەن ڕێدەكەوێت مرۆڤێك كەسەردانیان دەكات و،ساغە ،تووشببێت و،ببێتە هەڵگر ،واتە نابێتە ناوەندی بڵاووبوونەوەی ئایدز.

سەرنج:
ئەم بابەتە ئەوەندەی بابەتێكی ڕەخنەی كۆمەڵایەتییە ،ئەوەندە بابەتێكی شیكاری زانستی نەخۆشییەكە نییە.

*ئەم بابەتە لە هەفتەنامەی جەماوەر/خولی یەكەمدا ،بڵاوكراوەتەوە.
*ئەم بابەتە لە ڕۆژنامەی ئاسۆ/پاشكۆی ئاسۆی گەنج دا بڵاوكراوەتەوە.
*هاوكات لە ماڵپەڕەكانی ئینتەرنێت دا بڵاوكراوەتەوە.


بەشی شەشەم

گرفتەكانی یەكەم شەوی هاوسەرێتی

یەكەم شەوی بەیەكگەیشتن بەمانای دەستپێكردنی ژیانی سێكسی سرووشتی دێت ،كەئەم شەوە یەكەمین خاڵی دەستپێكردنی سێكسەو ،ڕۆچوونە بۆ دوونیای گەورەو ،فراوانی سێكس ،كە ئەگەر هەڵەو لەنگی تێدابێت ،ئەوا ڕەنگە درێژ ببێتەوە بۆ شەوەكانی دیكەی جووتبوون و،تا  تەمەنی كلۆڵی سێكسی ئامادەی هەبێت ،بۆیە زۆر گرنگە فێری ئەوە ببین كە شەرم لەیەكتری نەكەین و،لامان وانەبێت شەرم بەشێكەلە ڕێزگرتن . چونكە شەرم بەشێكە لە هۆیەكانی سەرنەكەوتنی شەوی یەكەمی بەیەكگەیشتن ،كە لەنێوكورد و،زۆرێك لەنەتەوەكانی دیكەشدا باوە دەبێت لەم یەكەم شەوەدا پەردەی كچێنی بووكە خان بدڕێ و،ژن و مێردایەتی پێك بێت و،تاهەنووكەش لەهەندێك ناوچەدا بەربووك هەیەو ،لە چاوەڕوانی ئەو هەواڵەدا پیاسەدەكات و، چاوەڕێی بەزاوابوونی كوڕە دەكات و،ئەگەر نەیتوانی ئەوا خۆی دەچێتە ژوورەوەو ،بەپەنجەی ،یان بەكلیلی دەرگا ،یان هەرشتێكی دیكە كەلەوێدا حازربێت ،ئەوكارە ئەنجامدەدات و، دەڕوات و،ئیدی بۆ زاوای جێدەهێڵێت ،كەئەمەش هەڵەیەو ڕەنگە بووكەخان تووشی هەوكردن ببێت ،یان ڕەنگە دووچاری خوێن بەربوون (نزیف) ی بكات ، وبەمەش بووكەخان تووشی شۆك دەبێت ، وەلێ‌ ڕەنگە گرفتی ئەم هەموو ڕووداوە ناتەندروستییانەیە شەرم بێت ،كە بەهۆیەوە شلی لە ئامێری نێردا دەبینرێت و،چالاك نابێت ، بۆ كونكردنی پەردەی كچێنی و،بەزاوابوون ،كەئەمەش سروشتییەو ،ئەگەر خاوەن ڕۆسنبیری سێكسی بن ، لایان ئاساییەو ،ئەم كارە دووادەخەن بۆ شەوەكانی دیكەی مانگی هەنگوینی .
ڕەنگە شەرمكردن لەوێوە سەرچاوەبگرێت ،كەئەم دوو ڕەگەزە زۆر  دەمێكە لەیەكتر جوودان و، تائەوكاتە لە نزیكەوە یەكترییان نەدیتووەو ، كاری لەو جۆرەیان ئەنجامنەداوەو ،هیچ ڕۆشنبیرییەكی سێكسیشیان نییە، كەئەمەش كاریگەری گەورەكردنی مرۆڤەكانە هەر لە قۆناغەكانی خوێندنەوە ، هەتاوەكو ڕەوش و هەڵسو كەوتی كۆمەڵگەی كوردی ،كە بێگوومان چ دین و،چ زانستیش لەگەڵ ئەم جۆرەكارانەدا نییەو ، هەربۆیە پێویستە هەموو مرۆڤەكان زانیاری سێكسییان هەبێت . چونكە دونیای سێكس ئاڵۆز و،فراوانە، ئەگەرچی دەشگونجێت كە چالاك نەبوون و،ئامێر بەهۆی نەوروژاندنی پێویستەوەبێت ،كە ئەم كارە لە سەرەتایترین شتەوە كە دەست گەمەو ،خۆڕوتكردنەوەیە دەستپێدەكات . چونكە تاهەنووكە زۆرێك لە ژن و،مێردەكان خۆیان ڕووتناكەنەوە بەتەواوەتی ، هەتاوەكو تێر لەیەكتر بڕوانن و،بەتەواوی جەستەی یەكتری ببینن .  چونكە ڕووانین بەشێكە لە بەشەكانی بەشداربووی قۆناغی یەكەمی جووتبوون ،كە قۆناغی وروژاندنە بەهۆی شۆخی و، دەستگەمە و، لە ئامێزگرتنی یەكتری و،ڕووانینەوە .
ڕەنگە فەشەل هێنانی شەوی یەكەمی هاوسەرگیری بگەڕێتەوە بۆ ترس و،نائارامی ،جا ترس بێت لە دەوروبەر ، یان ترس لەئازار و،ناڕەحەتی ،كە زۆرجار بووك تووشی ئەم حاڵەتە دەبێت بەهۆی نەبوونی زانیاری سێكسییەوە و،وای بۆ دەچێت كە چوونە ژوورەوەی زەكەر بۆناو زێ‌ ،ئازاری پێدەگات ، كەئەمەش هەڵەیەو ،هیچ ئازارێكی ئەوتۆی نابێت ،یان ڕاستترە بڵێین ئازارەكەی وەك ئەوە وایە كە دەرزییەك بچێت بە دەستدا ، وە زۆرجاریش نائارامی ڕوودەكاتە زاواو ،دەترسێت لەوەی كەنەتوانێت لەشەوی یەكەمداپیاوەتی خۆی بسەلمێنێت ، كە ئەمەش هەڵەیە ، یان ڕەنگە بەهۆی ترسان لەوەی كە دەورو بەر ئاگاداری كارەكەیانەو ،ئەمەش زۆرجار لەوبووك و،زاوایانەدا ڕوودەدات ،كە یەكەم شەویان و،مانگی هەنگووینیشیان لە ماڵێكدا بەسەر دەبەن ،كە جگەلەخۆیان كەسی دیكەیان لەگەڵدا بژی .
تائێرە زیاتر گرفتەكانی شەوی یەكەمی هاوسەرگرتن پەیوەندی بە زاواوە هەیە ،بەڵام ڕەنگە ئەم بارە پێچەوانە ببێتەوەو ،ڕەقبوون و،وروژانی تەواو لە ئامێردا ڕووبدات ، وەلێ‌ زاوا نەتوانێت پەردەی كچێنی بدڕێنێت و، لە هەوڵ و،ماندووبوونەكانی بۆ ئەنجامدانی ئەم كارە فەشەل بێنێ‌ ،كەئەمەش زۆر ئاساییەو ،پێویست بە نائارامی و،توڕەبوون ناكات و،دەشێت ئەم كارە دووابخەن بۆ شەوەكانی دیكە ، دیارە ئەم ڕووداوە هۆكارێكی دیارو ،ئاشكرای نییە ، وەلێ‌ دەگونجێت بیگێڕینەوە بۆ جۆر و،شێوەی پەردەی ( hymen) كچێنی ، یان شێوەكانی جووتبوون ،یان جیاوازی تەمەن و،گەورەبوونی ژن  ،و زۆر هۆكاری دیكەش .
24may.2005.


بەشی حەوتەم

لاو لەنێوان خەمۆكی و
سوڕانەوە لە بازنەی بە تاڵدا .

- 1 -
دەروازەی باسەكە
- 2 -
خەمۆكی و، ڕەگەزەكانی مرۆڤ
- 3 -
خەمۆكی دووای هاوسەرگرتن

- 1 -
دەروازەی باسەكە
ئەوكاتەی لاو لەبازنەی بەتاڵی بێهاوسەریدا دەخولێتەوە ، خەمۆكی بەرۆكی دەگرێت و،ڕێگەچارەیەكی گونجاو بۆ گرفتەكان لەبەردەستدا نابێت و،كۆمەڵگەش دووچاری دوو گرفتی بنچینەی دەبێتەوە . چونكە لەم بارەدا دوو جۆر لادان بەدی دەكرێت ،لادانی خودیو ،لادانی كۆمەڵگەی دەگرێتەوە ،كە یەكەمیان زیانی خودی هەیەو ،لادانێكی تاڕادەیەك ( ڕێژەییە) بێزیان دەبێت ، ئەگەرچی هەر كۆمەڵگە بەرەو داڕمان دەبات و، دەبێتە میتۆدێكی چەسپاوی خوی (لاسای) ،هەتا نەوەكانی دووای پەیڕەوی بكەن ، وەلێ‌ بێزیانی ئەم دیاردەی لاوانە لەوەدا دەبێت ، كە جگە لە خودی خۆ هیچ كارایەكی یاریدەدەری ڕاستەوخۆ لە ئارادا نابێت ، بەمانایەكی دیكە جگە لەبكەرو كارێكی ڕۆحی كە مرۆڤە ، كراوێكی ڕۆحی و جەستەی نابێتە هاوكاری بكەرو كارو ، هاوكێشەیەكی بوونی زیندوو دروست نابێت و، جگە لە خودی خۆ مرۆڤێكی دیكە لەبەرامبەردا  نابێتە قوربانی ،بەمەش دەبێتە بنچینەی زیانی خودی ، نەك بنچینەی كۆمكەڵگەی ( كۆمەڵایەتی ) ،ئەگەرچی لەمڕۆی تەكنەلۆژیاو زانستدا خوێندنەوەو ،لێكدانەوەی جیاواز بۆ زیانی خودی دەكرێت ، بەدیاردەبوونی جگەرەكێشان لە وڵاتێكی وەك سوێد دا بەنموونە وەردەگرین ، كەلە سوێد دا بەلادان و، زیانی حودی ناژمێردرێت بە پێچەوانەی كۆمەڵگەی ڕۆژهەڵاتییەوە . چونكە جگەرە لەمادەكانی ( قەتران ، بوللی سایكلك ، فینۆل ، و كهول ) پێكهاتووە ، كەدەبنەهۆی نەخۆشی شێرپەنجیو ،مادە ڕووشێنەكان ، كەدەبنەهۆی شێواندنی فرمانەكانی كۆئەندامی هەناسەو ، لێدانی دڵ ،وەك نیكۆتین ،كە كاریگەری ڕاستەوخۆی لەسەر مێشك دەبێت و، داوالە جگەرەكێش دەكات كە بەردەوام بێت لەسەر جگەرەكێشان ، هەروەها هاوكات گازە ژەهراوییەكانی وەك یەكەم ئۆكسیدی كاربۆن ( CO) و كبریتیدی هایدرۆجینیشی ( H2S) تێدایە ، كەزیانی بۆ خەڵكانی دەوروبەر دەبێت و، لادان و،زیانەكان لە خودییەوە دەكاتە كۆمەڵگەی ، لەبەر ئەوە وڵاتی سوید جگەرەكێشان لە شوێنی گشتی و، قەرەبڵغ و ،تەنانەت ماڵیشدا قەدەغەدەكات ، هەتاوەكو كەس نەبێتە قوربانی ، بەپێی ئەم پێوەرەیە كەلێكدانەوە لەنێوان زانایان و، زانكۆكانی توێژینەوەدا دەگۆڕێت ، لادانەكانی وەك مەشروب خواردن و،مودمین بوون بە حەب و، دەرمان و، مادەبێهۆشكەرەكان لێكدانەوەی جودای بۆ دەكرێت ، وەلێ‌ لادانە سێكسییەكان دەبێتە بەشی دووەمیان كەلادانی كۆمەڵگەییەو ، زیانی بۆ هەموو كۆمەڵگە دەبێت و، پێكهاتەی تەواوی كۆمەڵگە دەگرێتەوە ، بەمەش داڕمانی كۆمەڵگە بە دووزنجیرەی لێك ئاڵاودا ڕەت دەبێت ، بە پێچەوانەی لادانی خوودییەوە كە بە دووزنجیرەی تەریبی لادەرو ، كۆمەڵگەیدا ڕەتدەبێت .

- 2 -
خەمۆكی و، ڕەگەزەكانی مرۆڤ
بێگوومان وەك زۆرێك لە جووداییە سروشتییەكانی ڕەگەزەكانی نێرو مێ‌ ، لەخەمۆكیشدا جیاوازییان هەیە ، چ لە ڕووی هۆكاری تووشبوون ، چ لە ڕووی هەوڵدان بۆ چارەسەر كردن ، وەلێ‌ لێرەدا مەبەستمان لەو خەمۆكییەیە كە بەهۆی قەیرەبوونی كچان و، ڕەبەن بوونی كوڕانەوە ، دروست دەبێت ،ئەگەرنا ، هۆكاری دیكەی خەمۆكی (الكئابە ) زۆرەو ، لێرەدا دەرفەتی باسكردنیمان نییەو ، هەڵیدەگرین بۆ كات و،شوێنێكی دیكە.
( ترانس ڕیڵ ) كە دەرونزانی خێزانییە ، دەڵێت : ( ژنان پەی بەوە دەبەن كە گوشاری دەرونی دا ژیان دەگوزەرێنن و، هەوڵی چارەسەر كردنی خۆیان دەدەن ، وەلێ‌ پیاوان بەجۆرێكی دیكە خەمۆكییان دەردەبڕن ) لێرەدا ڕیڵ دەیەوێت پێمان بڵێت ، كە هەردوو ڕەگەز تووشی خەمۆكی دەبن ، وەلێ‌ لە پەنابردنیان بۆ چارەسەركردنی خۆیدا جیاوازن ، ئەمەش لەوانەیە سروشتی ، یان كۆمەڵگەی بێت ،  ( مایكڵ ) ی مامۆستای دەرونزانی لە زانستگەی ( كلارك) ئەم ڕاستییەمان زیاتر بۆ ڕوون دەكاتەوەو ، لای وایە ، كە بەشێوەیەكی گشتی ژنان لە پیاوان زیاتر ڕوودەكەنە چارەسەر كردنی نەخۆشی خۆیان و، لە پیاوان زیاتر گرنگی بەو مەسەلەیە دەدەن ، و هەوڵی خۆراگری دەدەن ، ئەمەش دەمانباتەوە سەر ئەو قسەیەی ( ترانس ) كە زۆر جار لە لێكۆڵینەوەكانیدا دووبارەی دەكاتەوەو ،دەڵێت : ( ژنانی خەمۆك ئارەزووی پشودان و، حەوانەوە دەكەن و، خەمو نیگەرانییەكەیان لەلای خۆیان دەهێڵنەوە ، لە كاتێكدا كە پیاوان بەو شێوەیە گرفتەكانیان دەرنابڕن و، لەوانە خۆیان لە خێزان و، كەسوكاریان دووربخەنەوەو ، بێ ئارامیشی لەگەڵدایە ، لەكاتێكدا خەمۆكی لە ژناندا حاڵەتی ماتی و، خەمباری هەیە ) .

- 3 -
خەمۆكی دووای هاوسەر گرتن
خەمۆكی شتێك نییە تەنها پەیوەندی بە بێئومێدی تاكەوە هەبێت و، كاتێك لە پرۆسەی هاوسەرگرتن سەركەوت و،نابێت ، یان بەهۆی ئیفلیج بوونی  پرۆسەی هاوسەر گرتنەوە  بەتەنیاو ، لە بازنەی بەتاڵدا دەخولێتەوە ، هەربۆیە ئەم پەتا كۆمەڵایەتییە لە هەموو ئان و، ساتێكدا مەترسی لێدەكرێت و، هاوسەرەكانیش زۆر جار دەكەونە ئەم گرفتەوە ، هەندێك جار بەهۆی دووانی ناشایستەی نێو هاوسەرەكانەوە دەبێت و،بەنموونە و، بۆ پشت ڕاستكردنەوە باسەكەمان بۆ چوونی دوكتۆر ( ولیام دوهێرتی ) بەرپرس لە بەشی  چارەسەری دەرونی  پرۆژەی هاوسەرگرتن لە زانستگە ( زانكۆ )ی  (مێتسۆتا ) وەردەگرین ، كە دەڵێت : ( پیاو لە جێگەی ئەوەی بەژنەكەی بڵێ‌ ، نامەوێت و، ڕێگە نادەم كوڕەكەم بەگەڕەكی خوێڕییەكاندا ڕەت ببێ‌ و، پایسكیل لێبخوڕێت ، دەڵێت : مەگەر تۆ شێت بوویت كە ڕێگە دەدەیت ، منڵەكەمان بچێتە ئەو كۆڵانەوە ، دایك بەو قسە ناخۆش و،نابەجێیانە بریندار دەبێت و، دوورنییە كە خەمۆكی ئافرەتەكەی لێبكەوێتەوە ،كە زۆر جار خەمۆكی هۆكاری جیابوونەوەی هاوسەرەكانە ، و ئەم ئاڵۆزییەش دەگەڕێتەوە بۆ خۆدزینەوەی مێرد لە لە ڕاستییەكان و،تۆمەتباركردنی دایك و ،دروستنەبوونی هیچ ئاڵوگۆڕێكی فكری و،بۆ چونەكانیان ،كە (ئەرستۆ ) وتەنی (ئەگەر ئاڵو گۆڕ نەبێت ، ئەوا : ژیانی كۆمەڵایەتی دروست نابێت ) و،لێرەوە دەچینەوە سەر ئەو ڕاستییەی دكتۆر ( ئارسەر ڤنلیر ) ،كەلای وایە : ( پیاوان بەرلە قسەكردن هەمیشە هەوڵدەدەن بەرنامەی كارێكی تایبەت داڕێژن ،وەلێ‌ ئافرەتان نیگەرانییەكانیان دەردەبڕن و، لەگەڵ هاوڕەگەزەكانیاندا گفتوگۆی چارەسەركردنی دەكەن )


*لە گۆڤاری لڤینی ژمارە (23-24) دا بڵاوكراوەتەوە ،لە كانوونی دووەمی 2005.
*لە ڕۆژنامەی ئاسۆ/پاشكۆی ئاسۆی گەنج دا بڵاوكراوەتەوە.
*لە ماڵپەڕەكانی ئینتەرنێت دا (كوردستان نێت،.......)بڵاوكراوەتەوە.


بەشی هەشتەم

كۆئەندامی زاوزێی مێینە
Female Reproductive System

- 1 -
بەرایی
- 2 -
ئۆرگانەكانی ناوەی زاوزێ‌
Internal Reproductive Organs
ا
هێلكردانەكان
Ovaries
ب
بۆرییەكانی فالووپ
Fallopian tube
ج
منڵدان
Uterus
ْ
زێ‌ (قوز)
Vaginal
- 2 -
بەشی دەرەوەی كۆئەندامی زاوزێ‌
Part of External Reproductive organs

- 1 -
بەرایی
مناڵی مێینە كە لەدایك دەبێت ،كۆئەندامی زاوزێی تەواوی هەیە ،بەبەشە ناوەكی و ،دەرەكییەكەشیەوە ، بەڵام بەگەورەبوونی تەمەنی گۆڕانیان بەسەردا دێت . چونكە لەو تەمەنە كەمەدا منداڵدانی ( ڕەحم) بچوكەو، دروستكردنی هێلكەی نییە و،چینی (ئیندۆ مەتریۆم ) ی تەنكەو ،كونی جوتبوونی زێی توانای كشانی نییەو، بە سەركەوتنی بۆ تەمەنی پیوبێرتی puberty كە لە پێشەوە باسكراوە ، ئەم بارانەی كە ڕێگە بە سێكس و ،سكپڕی نادەن كەم دەبنەوەو، مەمك دەكات و، هێلكە دروست دەبێت و، بە تێپەڕبوونی ئەم ماوەیەش بۆ تەمەنی پێگەیشتن ( Adult ) سوڕی كەوتنە سەر خوێن ( Menstruation ) و،سكپڕبوونی ( Pregnancy) بە ئاسانی تیا ڕوودەدات .
پاشان بە تێپەڕبوونی تەمەن توانای سێكسی مێینە كەمدەبێتەوە ،ئەمەش بۆ چوونی هەندێك لە پسپۆڕانی بواری (سێكسیزانییە ) بەتایبەت زانایانی پێشین ، بەم پێیە كاتێك ئافرەت بەرەو تەمەنی (45-50) ساڵی دەچێت پێدەنێتە تەمەنی بێئومێدی سێكسییەوە (عمر یاس) و، توانای سێكسی نامێنێت ، وەلێ‌ بۆ چوونی هەنووكەی زانایان تا ڕادەیەك پێچەوانەیەو ،پێیان وایە وەستانی سوڕی مانگانە ڕێگە لە سێكس ناگرێ‌ و، ئافرەت لەو تەمەنەدا (45-50ساڵی) بەڵكو بە جۆشتر دەبێت بۆ سێكسكردن و، زیاتر ئاسوودەو ،ئارامدەبێت پێی .

- 2 -
ئۆرگانەكانی ناوەی كۆئەندامی زاوزێ‌
ا- هێلكەدانەكان:
دوودانە هێلكەدانی بچوكن و، دەكەونە ئەملاو ئەولای منڵدانەو ،لە ژێری پێشەوەی مناڵداندا ،ئەم هێلكەدانانەی مێینە ،كە گلاندی سێكسییە ،دوو فەرمانی سەرەكی هەیە :
1-بەهەم هێنانی هێلكەو ،پێگەیاندنی و،پاڵپێوەنانی هێلكە ،كە پێی دەڵێن ( هێلكە دانان)
2- پرۆجیسترۆن و، ئۆیسترۆجین دەڕژێتە خوێنەوە .
یەكملیۆن هێلكە لەهەریەك لە هێلكەدانەكان دا بوونیان هەیە، كە 400000 هەزاریان دەمێنێتەوە و،لەماوەی ژیانی زاوزێی مێینەدا تەنها ( 400) هێلكەیان پێدەگات بۆ پیتاندن .
ب – بۆرییەكانی فالووپ :
دووجۆگەی فالووپ ،یان دووجۆگەی مناڵدان ، دووەم بەشەو لەهەریەك لە لاكانەوە بە بەشی سەرەوەی لاشەی مناڵدان نووساوەو درێژییەكەیان بە نزیكەی ( 4 ) ئینج واتە (10) سم دەبێت ، كە فەرمانی سەرەكییان گواستنەوەی هێلكەیەو، هەڵگرتنی هێلكەی چالاكی هێلكەدان بۆ مناڵدان بەهۆی جووڵەی كوڵكەوە .
ج – منداڵدان :
ئۆرگانێكی ڕووكەشییەو، لە شێوەدا وەك هەرمێ‌ وایەو ، یەك ئینچ ئەستوورییەكەیەتی ،واتە دوو سانتیم ونیوو، وە 2ئینج واتە 5سم پانییەكەیەتی و، 3ئینج واتە 7.5 درێژییەكەیەتی و، لەباری ئاسایدا 60 گم كێشەكەیەتی و، دەكەوێتە ناوەڕاستی پیڵڤكەوە و، لە نێوان میزەڵدان ،كۆمدا .
مناڵدان لە 3 بەش پێكهاتووە :
1-    بۆدی Body : بەشی سەرەكی و،گەورەی ڕەحمە .
2-    فەندەس : بەدەوری سەرەوەدایە
3-    سێرڤێكس : بەشی خوارەوەی مناڵدانە ( ملی مناڵدان) كە بەزێ‌ دەگاتەوە .
ئەم خاڵی سێهەمە لە دوو شێوەدا دەكرێتەوە كە ناوەكی و،دەرەكییە .
ْ – زێ‌ – قوز:
ئەندامێكی جۆگەلەیی چەماوەی ئەندام ئاسایە و،لە مناڵدانەوە دەست پێدەكات بۆ كونی دەرەوەی ئەندامی زاوزێ‌ و،دەكەوێتە نێوان كۆم لە دوواوەو ، میزەڵدان لە پێشەوە .
ئەم ئەندامە لە ئافرەتێكەوە بۆ ئافرەتێكی تر تاڕادەیەك لە ڕەنگ و، شێوەو ،درێژیدا جیاوازەو ،بەگشتی لە نێوان (7 – 13) سم دایەو، دیارە ئەم ڕێژەیە جێگیر نییەو ،لەوەش بچوكتر و،لەوەش گەورەتر دەبینرێت .
ئەم ئەندامە لەكاتی جووتبوون و،سێكسكردندا مادەیەكی لینج دەردەدات كە دۆڵان هەمووی تەر دەكات و، یارمەتی بە ئاسانی چونەچورەوەی چووك دەدات  ، كە كوتلەی گەورەی زەكەرەو، بەشێكی چێژبەخشە بۆ هەردوو ڕەگەز و،هاوكات گرژبوون و،خاوبوونەوەی یەك لە دووایەك ڕوودەدات ،كە دەبێتە كارای یاریدەدەری ڕوودانی دوواترۆپكی چێژ .
قوز بە شێوەیەكی گشتی سێ فەرمانی هەیە :
1-ڕێگەیەكە بۆ تێپەڕبوون و، هاتنە دەرەوەی ئەو دەردراوانەی لەمناڵان و،خوێن و،پیسی سوڕی مانگانەوە پەیدا دەبێت .
2-بەشی گرنگی سێكسكردنە Sexual Intercourse.
3-بەشێكە لە ڕێڕەوی لەدایك بوون
Birth canal.
- 3 –
بەشی دەرەوەی كۆئەندامی زاوزێ‌
بەشی دەرەوەی جێنیتالیای مێینە لە چەند بەشێكی گرنگ پێكهاتووە ،كە لە كرداری سێكسی دا بایەخێكی زۆریان هەیە و،بۆ وروژاندنی سێكسی بەهۆی دەست – گەمەوە سودیان لێوەر دەگیرێت ،بەتایبەت (قیتكە – Clitoris)كە بارستەیەكی زۆر هەستدارەو ، بەدەست لێدانی مێینە بەتەواوی دەوروژێت و، ئەم قیتكەیەش وەك چوكی نێرینە ڕەپ  دەبێت و، هەڵدەستێت ، وەجگە لەم بەشە لچەكان دەبینرێت كە دیارترین بەشی زێن و، هەرلەیەكەم ڕۆژی لە دایك بوونەوە جیاكراونەتەوە بۆ دوولچ ، كەیەكەمیان پێی دەڵێن لچی گەورەو ، دووەمیان لچی بچوكە ،كە لچی گەورە دای دەپۆشێت ، تەنها لەو كاتانەدا نەبێت كە ئەگەر ئەو مێینەیە ماوەی سكپڕبوونی تەواو نەكردبێت و، بەنەبەكامی لە دایك بووبێت ،كەلەم كاتەدا ئەو یاسایە جێبەجێنابێت و، لچی گەورە لچی بچوك داناپۆشێت .
دەرچەی زێ – ش دەكەوێتە ئەم بەشەوەو، كە پەردەی كچێنی لەناو دایەو، لەیەكەم شەوی بووكێنی داو ، بەچوونەژوورەوەی چوك دەدڕێت و،چەند دڵۆپێك خوێنی لێدێتە خوارەوە ،ئەمە جگە لە كوونی میز كە ئەویش بەچاو دەكەوێت .

بەشی نۆهەم

خووەنهێنی (دەستپەڕ) لە نێوان كچان و كوڕانی گەنج دا

خوەنهێنی * هەڵسوكەوتێكی خودییە و،ئەنجامدانی سێكسە بەبێ بوونی ڕەگەزی بەرامبەر و،هەر لەبەر ئەمەشە بە خووە نهێنی ناودەبرێت. چونكە بە نائاشكرا و،بێ ئاگاداری خەڵك و دوورلە چاوی كۆمەڵ ئەنجامدەدرێت،بەڵام ئەم پێناسە و،زاراوەیە زیاتر لە پەرتووكە سێكسییەكاندا هاتووەو،لە پەرتووكە ئاینییەكاندا بە (ئیستیمنا ْ)هاتووە،كە بەمانای هێنانەوەی مەنییە بەدەست و،هاوكات زاراوەكانی (النكاح الید، عمیرە، حلب عمیرە، و الخچعە) یش بەكاربراوە (1) كە هەموویان یەك مەبەست دەردەخەن ، و یەك كردارن بەناوی جیاوازەوە.
بەبێ ئەوەی هیچ كەسێك ببوێرین ،هەموومان خووەنهێنیمان ئەنجامداوە،یان فەنتازیای سێكسی،یان خەیاڵاتی سێكسی، ئەگەرچی هەموومان حاشای لێدەكەین (2) ، بەهۆی ئەم نهێنی بوون و،حاشا لێكردنەوە ،هەندێك لە زانایان بە (سێكسی بێ هاوبەش)  ناوی دەبەن،لەوانە (جاد بیللی) لە لێكۆڵینەوە چاپكراوەكەیدا لە ساڵی 1975، وە (دی مارتینۆ) لە ساڵی 1979،و (فریدای ) لە ساڵی 1980 ، و (كونستانتین) لە ساڵی 1981 و،(بیتی دودسۆن) ساڵی 1974.
بێگومان ئەم كردارە،كە بۆ وەرگرتنی چێژە،بەشێوەیەكی زۆر بەربڵاوە،بە جۆرێك ك،كە گونجاوە بڵێین 90-95% ی كوڕان و،70%  ی كچان     ئەنجامی دەدەن(3) ، وەلێ‌ئەم بۆ چوونە ڕەهانی یەو، زانایانی دیكە قسەی جیاوازیان هەیە،لەوانە : (كینزی) پێی وایە كە 62% ی ئافرتان و 92% ی پیاوان خووە نهێنی ئەنجام دەدەن ،ئەگەر بۆ تەنها جرێكیش بێت لە ژیانیان دا و، سەرژمێری (هنت) ،كە لە ساڵی 1974 دا ئەنجامی دا لەم بارەیەوە دەڵێت : لە 94% پیاوان لەكۆی 982 كەس و، ئافرەتان لە 63% لە كۆی 1044 ئافرەت  خووەنهێنی ئەنجامدەدەن و،لێكۆڵینەوەی (كتون)لە  ساڵی 1974 پێی وایە ،كە 89% نێصرینە و،61%مێینە ئەنجامی دەدەن.
هەندێك زانای دیكەش تەنها لێكۆڵینەوەیان لەسەر ڕەگەزێكی مرۆڤ ئەنجامداوە ، لەوانە (میللر ولیف) لە ساڵی 1976 لێكۆڵینەوەیەكی لەسەر ئافرەتان كرد و،پێی وایە كە لە 78% ی ئافرەتان خووەنهێنی ئەنجامدەدەن ، و لەم بارەیەوە لێكۆَڵینەوە دیكە زۆرن و،ئەوەندە بەسە بیخەینە بەردەستی خوێنەر بۆ ئەوەی بۆی ڕوونببێتەوە قسەكان ڕەهانین و،گۆڕانیان بەسەر دا دێت و،بە گوێرەی كات و،شوێن و،ئاین و،كەلتور و،ئاستی ڕۆشنبیری و،سنوری تابۆبوونی سێكسی و،كاریگەری  تەكنەلۆژی و ،زۆر شتی تر ئەنجامەكان جیاوازدەبن.
ئەم خۆشی بینینەی خووەنهێنی بەچەند شێوەیەكی جیاواز ئەنجامدەدرێت ،وەكو لێخشاندن،یان هەڵگڵۆفین ،دەست پیاهێنان یان گووشین ،یان لەرینەوەو هەژاندن،كە زیاتر ئەم شێوانە نێرینە دەگرێتەوەو،مێینەش بەزۆری بەهۆی ڕانیەوە ،یان دانانی شتێك لە نێوانە هەردوو ڕانی دا،یان لێخشاندن و،بەكارهێنانی ئامێری تایبەتی،وەك دەزانرێت ئەم كردارانە بۆ ئەندامی زاوزێی نێرو مێ‌ بەكاردێت و،دەگونجێت ئەندامەكانی دیكەی وەكو  مەمكەكان،یان كۆم لەم سێكسەدا بەشداربن،وە بەگوتەی لێكۆڵیار (كینزی) 20% ی ئافرەتان خووەهێنی ئەنجامدەدەن بەهۆی پەنجیتێخستنەوە،یان شتی تر ، كەبۆ وروژان بەكاری دەهێنن.
تەكنەلۆژیای نوێش لە ئاست ئەم بابەتەدا نەوەستاوەو ،ئامێری (Vibrators ) ی بۆ ئافرەتان بەرهەمهێناوە،كە لە شێوەی زەكەری پیاودایەو، لەمەتات دروستكراوەو،بەهۆی دەستەوە بەكاردێت،یان بەهۆی كارەباوە،واتە كارەبای و،دەستی هەیە،لە كاتی نەبوونی هاوبەشی ژیاندا بەكاردێت ،هاوكات ئامێری تایبەتیش بۆ پیاوان دروستكراوەو،دەتوانرێت وەكو یارمەتی دەرێكی خووەنهێنی ،یان جێگرەوەی بەكاربهێنرێت .
بێگومان ئەم جۆرەی سێكس تەنها لەناو گەنجان و،بێ هاوسەرەكاندا نییە،بەڵكو لەناو هاوسەر دارەكانیش دا خووەنهێنی ئەنجامدەدرێت و،لەمبارەیەوە (هنت) لە لێكۆڵینەیەكی دا لە ساڵی 1975 پێی وایە كە 72% ی پیاوانی خاوەن هاوسەر ئەم دیاردەیە پیادەدەكەن بە ڕێژەی (24) جار لە ساڵێكدا ، و لە 68 ی ئافرەتانی خاوەن هاوسەری نوێش بە ڕێژەی 10جار ئەنجامی دەدەن لە ساڵێكدا و،چێژی لێوەر دەگرن.
وەك دەزانرێت جگە لەم كردارەی سێكس ،كرداری تریش هەن كە ئەنجامدانی كرداری سێكسن بەبێ بوونی هاوبەش و،هەندێكیان خۆكردن و،هەندێكیان بێ ئاگاداری خود بە ئەنجامدەگەن،لەوانەش خەوی سێكسی و،فەنتازیای سێكسی و،فەنتازیای ڕۆمانسی و،....،وەلێ‌ لێرەدا باسین ناكەین و،تەنها بۆ زانیاری خوێنەر و،گەنجان ،ئاماژەیەكی كورتمان پێدان و،باسكردنیان هەڵدەگرین بۆ باس و ،شوێنێكی تر .
دووای ئەوەی زانیاریمان لە بارەی خووە نهێنی یەوە خستە ڕوو، و پیناسەمان كرد،پێویستە بزانین ڕێگەو هۆیەكانی بڵاوبوونەوەی ئەم دیاردەیە چییە، كە بە كورتی و،لەچەند خاڵێكدا باسیان دەكەین،بەم شێوەیە:
1-پەرتووكی تایبەتی كە بەوردی و،بە دوورودرێژی باسی ئەم دیاردەیە دەكات و،چۆنێتی ئەنجامدانی و،كردارییانەی خووەنهێنی ڕووندەكاتەوە.
2-فێربوون بە شێوەیەكی خۆی و،دۆزینەوەی لەلایەن خودی مرۆڤەكە خۆیەوە ،كاتێك دەستی بەر ئەندامەكانی زاوزێی دەكەوێت و،خۆشییان لێدەبینێت و،چەند بارەیان دەكاتەوە بۆ خۆشیبینینی زیاتر .
3-ڕێگەی سێهەم ،كە زۆر باوەو،گەورەترین ڕێگەی تەشەنە كردن و،بڵاوبوونەوەی ئەم جۆرە سێكسەیە ،فێربوونە لە ڕێگەی هاوڕێ و،كەسی نزیك و،دراوسێ و،هاوڕێی قتابخانەوەو،هەندێك جار دوورلە سەرنجی گەورەو ،خاوەن ئەزموونەكانە هەربۆیە بەترسناكترین ڕێگە دادەنرێت و،مەترسی لادان و،دروستبوونی گرفتی تەندروستی لێدەكرێت.
4-فێربوون بەهۆی فلیمە سێكسییەكانە ،كە ئەم فلیمانە بەهۆی تەكنەلۆژیای نوێوە بڵاوبوونەتەوە و،بە هۆی هەریەكێك لە ئامێرەكانی (دیڤیدی و،سیدی و،سەتەلایت و،ئیڤیدی و،كۆمپیوتەر و ئینتەرنێت و،پلەیستەیشنەوە) بەكاردێت و،لاوە تازەپێگەیشتووەكان ،كە لەو پەڕی كەف و كوڵی سێكسی دان دووبارەیان دەكەنەوەو،هەوڵی ئەنجامدانیان دەدەن و، بەهۆیەوە فێردەبن، هەرلەبەر ئەم هۆیەشە كە كاتێك لە(فەرەح یوسف ئەحمەد) ی(پسپۆڕی سەرپەرشتیاری چالاكی ئاینی لە ژینگەی گەنجان و،هەڵگری بڕوانامەی ماجستێر لە ئسوڵی دین و،بڕوانامەی بەكالۆریۆس لە زانستی كۆمەڵایەتی ) دەپرسن لە بارەی كاریگەرترین هۆیەكانی ڕاگەیاندن بەسەر گەنجانەوە ،لەوەڵامدا بە پلەی یەكەم كەناڵە ئاسمانییەكان دیاری دەكات.چونكە هەنووكە سەتەلایت بۆتە پێكهاتەی هەرماڵێك،و پاشان هۆیەكانی دیكەی ڤیدیۆیی.
وەك چۆن لەباری زانستی یەوە دژە بۆ چوون هەیە لەبارەی بوون و،نەبوونی زیانەوە و،هەندێك پێیان وایە ئەگەر بووە شتێكی ئالوودە ،ئەوا زیانی زۆری دەبێت،وەئەگەر  بەڕێژەیەكی كەم بێت ئەوا زیانی نابێت،یان زیانی زۆر كەم دەبێت (4) ،بەهەمان شێوە لە باری ئاینیشەوە دژە بۆچوون لەنێوان فەقیهەكاندا هەیەو،من بۆ خۆم هیچ كاتێك حەزناكەم هیچ شتێك لەبارەی ئاینەوە بڵێم .چونكە ئەوە كاری من نییە و،كاری فەقیهەكانی دینە،وەلێ‌ لەبەر گرنگی باسەكە زۆر بەكورتی ئاماژە بە بۆچوونی زانیان و،پسپۆڕە ئاینییەكان دەكەم.
ڕاڤەكارانی قورئانی پیرۆز بە پشت بەستن بە ئایەتەكانی (5-7) ی سورەتی (المۆمنون) كەدەفەرموێت { ۆالَّژِینَ هُمْ
لِفُرُوجِهِمْ حَافِڤُونَ * إِلَّا عَڵی أَزْۆاجِهِمْ أوْ مَا مَڵكَتْ أَیْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ * فَمَنِ ابْتَغَی ورَا‌و ژَلِكَ فَأُوْڵئِكَ هُمُ الْعَادُونَ }ئەم جۆرە سێكسە و،هەموو جۆرەكانی تری سێكس ،كە لە دەرەوەی چوارچێوەی هاوسەرگرتن و،خێزانداری دا بێت ،قەدەغە دەكەن و،وەكو بەڵگەیەكی بەهێز بۆ حەرامێتی ئەم دیاردەیە بەكاری دەهێنن و،هاوكات بەپشت بەستن بە زۆر فەرموودەی پێغەمبەر (د.خ) دەتوانین حەرامێتی ئەم دیاردەیە باسبكەین،ئەگەر بڕوانینە كتێبی (تفصیل وسائل الشیعە إلی تحصیل مسائل الشریعە 20 / 353 ) ئەوا لەبابی حەرامكردنی ئیستمنا ْ  دا، فەرموودەی ژمارە (25808) مان دەكەوێتە بەرچاو ، كە بەڕوونی باس لە حەرامێتی ئەم دیاردەیە دەكات ،وە ئەگەر بڕوانینە پەرتووكی (كتاب الكبائر) ئەوا بە ڕوونی دەبینین ،كە چۆن حەرامێتی ئەم دیاردەیە ڕوونكراوەتەوە و،پێغەمبەر (د.خ) لە فەرموودەكانی دا و،لە شوێنی جیاوازدا ئاماژەی بەوە داوە،كە حەوت كەس هەن لە ڕۆژی دووایدا خوای گەورە بە چاوی سۆز و،بەزەییەوە سەیریان ناكات و،یەكێك لەو كەسانە ئەوانەن كە (خووەنهێنی ) ئەنجامدەدەن ،دیارە لە ئاماژەدان بە فەرموودە دا ،گرفتی بەهێزی و،بێ هێزیمان هەیەو،لێرەدا من ناچمە ئەو باسەوە و،تەنها ئاماژە بەوە دەكەم ،كە ئەم فەرموودانەی حەرامكردنی ئەم دیاردەیە كە لە (كتاب الكبائر) دا هاتوون لەلایەن زانایانەوە بە بێ‌ هێز دانراوە، وە بەگوێرەی بۆچوونی زۆربەی ئیمام و،زانایان ئەنجامدانی ئەم كارە حەرامە تەنها  بەلای (ئیمامی ئەحمەد و،ئیمامی ئەبو حەنیفە) وە نەبێت، دروستە، ئەویش لە هەندێك كاتی دیاری كراودا ڕێگە پێدراوە ، نەك بكرێتە كارو كردەوەی هەمیشەی و،خووی پێوەبگیرێت، وەڕوون و،ئاشكرایە كە لە نێوان زانایانی سەردەمیشدا بۆ چوونی جیاواز هەیە، وەك چۆن لە نێوان زانایانی پێشین هەبووەو،باسكردنی تەواوی ئاینی ئەم دیاردە سێكسییە جێدەهێڵم بۆ مامۆستایان و،زانایانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام.وەلێ‌ لەگەڵ ئەوەشدا من پێموایە بۆ خۆدوورگرتن لە خراپە و خراپەكاری و سێكسی لابەلا كە هەنوكە لە نێو كۆمەڵگە كاندا زۆربووە ،كارێكی ئاسایبێت .
*خووەنهێنی :دەست پەڕ: العادە السریە:Masturbation
1-بڕوانە تەفسیرەكانی (نەسەفی،كەبیر،ئالوسی،قورتبی،جەلالەین ئیبن كەسیر،فی چلال القران)
2-التاریخ السری للعادە السری ،موقع الایلاف
3-العادە السریە Masturbation ، ماڵپەڕی سەحە،بەشی تەندروستی سێكسی.
www.sehha.com/sexualhealth
4- اسئلە حول العادە السریە  Masturbation Q&Aسەرچاوەی پێشوو




بەشی دەهەم

زیاد بوونی سێكسی نهێنی بەهۆی تەكنەلۆژیاوە

تەنها ڕێگە چارە بۆ داخستنی دەرگای نەخۆشخانەكان بە ڕووی نەخۆشییە ترسناكەكان و،تێكۆشان دژی ناتەواوییە سێكسییەكان بەهێزكردنی ڕەوشت و داوێن پاكییە
هیتلەر

سێكسی نهێنی بەو كردارە سێكییانە دەوترێت ،كە لەدەرەوەی چوارچێوەی ژیانی هاوسەرێتی و ،بەنهێنی  ئەنجامدەدرێت و،بۆیە بەو ناوە دەناسرێت و،ئاماژەی پێدەدرێت.چونكە لەم جۆرە سێكسەدا تەنها ڕەگەزێك بەشدار دەبێت وەكو (خووە نهێنی ) ،جا ڕەگەزی نێربێت،یان مێ‌، وە هەندێك جار هەردوو ڕەگەز(نێر و مێ‌) بەشداردەبێت،بەڵام ئەو كردارە سێكسییانەی كە ئەنجامی دەدەن جگەلەو دوو بەشدارە كەسی دیكە ئاگاداری نییەو،نایزانێت، ئەمەش هەریەك لە كردارە سێكسییەكانی (مێ‌ و مێ‌، نێر و نێر، نێر و مێ‌ لە ڕێگەی كۆمەوە، سێكسكردن لەگەڵَ لەشفرۆشەكان) دەگرێتەوە.
لێكۆلێنەوەیەكی سعودی لەم بارەیەوە ڕای گەیاند كە 70% ی فایلە ڤیدیۆییەكانی مۆبایلەكانی هەرزەكارانی سعودی ،فیلمی سێكسییەو،هاوكات ڕۆژنامەی عەرەب نیوز زانیاری زۆر سەر سوڕهێنەری لەم بارەیەوە بڵاوكردەوەو،هەمان لێكۆلێنەوە ڕای گەیاند كە لە 88% ی مێینە قوربانی وروژاندن و تەنگپێهەڵچنینن بە بەكارهێنانی بلوتوس.
بێگومان زاراوەی (سێكسی نهێنی )زیاتر بۆ كۆمەڵگە خۆرهەڵاتییەكان ڕاستەو،گونجاوە. چونكە دەشێت ئەنجامدەرانی هەریەكێك لەو جۆرە سێكسانەی كە ناومان هێنان لە وڵاتانی خۆرئاوادا ئاسای بێت و،كۆمەڵەو ڕێكخراوی تایبەت بە خۆشیان هەبێت،وەلێ‌ لە كۆمەڵگە خۆرهەڵاتییەكاندا سەركۆنەدەكرێن ،بێئەوەی لەباری دەرونیان بكۆڵرێتەوەو،لە خراپییەكانی ئەم جۆرە سێكسانە ئاگاداربكرێن و،ئەو هۆكارانە بنبڕبكەن یان كەمی بكەنەوە، كە بوونەتە هۆی دروست بوونی ئەم جۆرە سێكسە نهێنییانە .
پرۆفیسۆری عەرەب (دكتۆر عەبدولڵا ڕەشید ) دەڵێت : (میمۆری مۆبایلی تازە پێگەیشتوان و،هەرزەكاران ،بابەتی (وێنەو فیلیمی) سێكسی تێدایە بە ڕێژەی 70% و،بابەتی پەیوەندی دار بەتوندوتیژیش لە خۆدەگرێت بەڕێژەی 8.6%)
كەواتە دەتوانین بڵێین تەكنەلۆژیای مۆبایل هۆكارێكە لە هۆكارەكانی زیادبوونی سێكسی نهێنی، بەشێوەیەكی گشتی لەهەموو جیهانداو،بەتایبەتی لە كۆمەڵگە داخراوەكانی خرهەڵاتدا .چونكە دەبێتە هۆكارێك بۆ ناساندن و،فێركردنی چۆنییەتی ئەنجامدانی سێكسی (مێ و مێ‌) لە ڕێگەی فیلمە سێكسییەكانەوەو،هاوكات دەبێتە فێرگەو هاندەر بۆ بە ئەنجامگەیاندنی سێكسی نێوان نێرو مێ‌ لە ڕێگەی كۆمەوە،بەڵام زۆر بەكەمی هاندەر دەبێت بۆ نێربازی ،ئەویش بەهۆی سروشتی كۆمەڵگەكانی خۆرهەڵاتەوەو،كاریگەری ئاین لەسەر كۆمەڵگەكان ، وەلێ‌ لە جۆری یەكەم و دووەمدا كاریگەری كۆمەڵگەو ئاین زۆر كەمبۆتەوە.چونكە كردارەكان بەشێوەیەكی نهێنی و،لە شوێنی نهێنی دا ئەنجامدەدرێت، دیارە
مەبەستمان لە وشەی نهێنی ئەوەیە كە دوور لە چاوی خەڵكی ئەم كارانە دەكرێت و،بە ڕەزامەندی هەردوولا ئەنجام دەدرێت دووای بینینی فیلمە بیانییەكان و،بە چەندجارێك ئەنجامدانی ئەم جۆرە كردارانە هۆگری دەبن و،لایان ئاسای دەبێت ،كە بۆ وەرگرتن و دەستكەوتنی ئەو چێژە سیكسییانە خۆیان بخەنە ئەزیەت و، مەترسییەوە.
بێگومان وەك چۆن تەكنەلۆژیای مۆبایل  بەو جۆرە كاریگەرە و،كۆمەڵگە دەگۆڕێت،بەهەمان شێوە تەكنە لۆژیاكانی دیكەی وەك (سەتەلایت، ئینتەرنێت و.........) كاریگەری زۆر گەورەیان هەیە بەسەر كۆمەڵگەوە ، بەتابەت بەسەر ئەو هەرزەكارانەی تازە پێدەگەن و،لەگەفوكوڵێكی زۆری سێكسی دان،هربۆیە بە وێنە پۆرنۆگرافییەكانی ئینتەرنێت و ،سەتەلایت سەرسام دەبن و،زۆر سەیری دەكەن و،بەدیارییەوە(خووە نهێنی/دەستپەڕ) ئەنجامدەدەن و،بەهەمان شێوە بە فلیم و گرتە سێكسییەكانیش كاریگەر دەبن و،لاسایی دەكەنەو،دووبارەیان دەكەنەوە،بەتایبەت ئەو جۆرانەی سێكس ،كە نابێتە هۆی لەدەست دانی پەردەی كچێنی و،خاڵی ڕوو سوری مێینە،واتە: سێكسی كۆم.
بۆئەوەی كۆمەڵگە لەنێو ئارەزوو بازیدا ڕۆنەچێت و،بەرەو داكەوتنی كۆمەڵایەتی قورس هەنگاو هەڵنەگرێت پێویستە هەوڵبدرێت كاریگەری تەكنەلۆژیا كەمبكرێتەوە لەسەر لاوان و،تازەپێگەیشتوان .چونكە( سێكسی نهێنی )بۆتە (تەنە بۆمبای سێكسی ) و ئەم تەنە بۆمبایانەش ،وەك (جۆرج بووش) لە كتێبی (شۆرشی سێكسی) دا دەڵێت : (چەندین تەنەبۆمبای سێكسی ڕۆژانە دەتەقنەوە،كە دەبنە هۆی دروستبوونی دڵە ڕاوكێ‌ و،تەنها مناڵەكانمان ناكاتە دڕندە بەڵكو خێزانەكان و،كۆمەڵەكانیش دەشێوێنێت) كەواتە بۆ ڕێگرتن لە زیاتر بڵاوبوونەوەی سێكسی نهێنی و،كەمركردنەوەی پێویستە ڕەچاوی ئەم خاڵانەی خوارەوە بكەین:
1-دانانی تەلەفزیۆن و،سەتەلایت و،ڤیدیۆسیدیو،دیڤیدی و،پلەیستەیشن لە هۆڵ دا،یان لەو شوێنەی كەهەموو ئەندامانی خێزان لێی دادەنیشن و،هاتوو چۆی بەسەرەوەیە، نەك لە ژووری تایبەتی یان نووستن.  
2-دانانی كۆمپیوتەرو ئینتەرنێت لە شوێنی گشتی ماڵ دا،كە هاتوو چۆی بەسەرەوە بێت.
3-ڕێگەنەدان بەهەڵگرتنی هاندی تایبەتمەند (مواسەفات) بۆ خوارتەمەنی (18) هەژدە یاڵ  .
4-چاودێری كردنی تازەپێگەیشتووان.
دەبێت لە كۆتایدا ئەوەمان لەبیرنەچێت ،كە ئەم تەكنەلۆژیایانەی باسمان كردوون زۆر زیاتر لەوە سودبەخشن ،كە لێرەدا زیانەكانیان خراوەتە ڕوو ،بەڵام لێرە دا باسەكەی ئێمە تەنها جێگەی زیان و،خراپییەكانی تەكنەلۆژیای تێدا دەبێتەوە.چونكە باسەكەمان پەیوەستە بەو بەشەی تەكنەلۆژیاوە، بۆیە پێویستە لەوە تێبگەین ،كە هەموو ئەو داهێنراو دروستكراوانەی  سودیان لە زیانیان زیاترە جێگەی دەستخۆشین .چونكە ئاسودەی و خۆشبەختی و كارئاسانی بۆ مرۆڤ دەستەبەر دەكەن.
سەرچاوەو پەڕاوێزەكان:
Pornographyپۆرنۆگرافی :وێژە و وێنەو هونەری بەرەڵا و بێ‌ ئابڕوو دەربارەی جووتبوون،وێنەو نووسینی هەڵماڵراو هەوەس بزوێن.
- المقاگع الإباحیە تقتحم هواتف المراهقین!    ماڵپەڕی ئیلاف.
- www.sehha.com/sexualhealth                                                                                                              
- zawaj.aljayyash.net
- osrty.com
سەرنج:ئەم بابەتە لە ،هەفەتەنامەی ئاسۆی گەنج دا بڵاوراوەتەوە.

hemnymela@yahoo.com




سەرچاوەكانی ئەم كتێبە:
1-بڕوانە تەفسیرەكانی (نەسەفی،كەبیر،ئالوسی،قورتبی،جەلالەین ئیبن كەسیر،فی چلال القران)
2-التاریخ السری للعادە السری ،موقع الایلاف
3-العادە السریە Masturbation ، ماڵپەڕی سەحە،بەشی تەندروستی سێكسی.
www.sehha.com/sexualhealth
4- اسئلە حول العادە السریە  Masturbation Q&Aسەرچاوەی پێشوو
5-بابەتی(فیسۆلۆژیای ئەوین) ی(ئەحمەد شاه)ی پزیشكی ڕەوانناس.گۆڤاری (سروە).
6-- المقاگع الإباحیە تقتحم هواتف المراهقین!    ماڵپەڕی ئیلاف.

7- www.sehha.com/sexualhealth                                                                                                              

8- zawaj.aljayyash.net
9- osrty.com
10-وانەكانی بەرێزان (دكتۆر جەمال و دكتۆر بەختیار و دكتۆر موحسین و ...... ) .