هێـــــمن مەلا كــــەریم بــــەرزنجی
- 1 -
بەرایی
- 2 -
ئۆرگانەكانی ناوەی زاوزێ
Internal Reproductive Organs
ا
هێلكردانەكان
Ovaries
ب
بۆرییەكانی فالووپ
Fallopian tube
ج
منڵدان
Uterus
ْ
زێ (قوز)
Vaginal
- 2 -
بەشی دەرەوەی كۆئەندامی زاوزێ
Part of External Reproductive organs
- 1 -
بەرایی
مناڵی مێینە كە لەدایك دەبێت ،كۆئەندامی زاوزێی تەواوی هەیە ،بەبەشە ناوەكی و ،دەرەكییەكەشیەوە ، بەڵام بەگەورەبوونی تەمەنی گۆڕانیان بەسەردا دێت . چونكە لەو تەمەنە كەمەدا منداڵدانی ( ڕەحم) بچوكەو، دروستكردنی هێلكەی نییە و،چینی (ئیندۆ مەتریۆم ) ی تەنكەو ،كونی جوتبوونی زێی توانای كشانی نییەو، بە سەركەوتنی بۆ تەمەنی پیوبێرتی puberty كە لە پێشەوە باسكراوە ، ئەم بارانەی كە ڕێگە بە سێكس و ،سكپڕی نادەن كەم دەبنەوەو، مەمك دەكات و، هێلكە دروست دەبێت و، بە تێپەڕبوونی ئەم ماوەیەش بۆ تەمەنی پێگەیشتن ( Adult ) سوڕی كەوتنە سەر خوێن ( Menstruation ) و،سكپڕبوونی ( Pregnancy) بە ئاسانی تیا ڕوودەدات .
پاشان بە تێپەڕبوونی تەمەن توانای سێكسی مێینە كەمدەبێتەوە ،ئەمەش بۆ چوونی هەندێك لە پسپۆڕانی بواری (سێكسیزانییە ) بەتایبەت زانایانی پێشین ، بەم پێیە كاتێك ئافرەت بەرەو تەمەنی (45-50) ساڵی دەچێت پێدەنێتە تەمەنی بێئومێدی سێكسییەوە (عمر یاس) و، توانای سێكسی نامێنێت ، وەلێ بۆ چوونی هەنووكەی زانایان تا ڕادەیەك پێچەوانەیەو ،پێیان وایە وەستانی سوڕی مانگانە ڕێگە لە سێكس ناگرێ و، ئافرەت لەو تەمەنەدا (45-50ساڵی) بەڵكو بە جۆشتر دەبێت بۆ سێكسكردن و، زیاتر ئاسوودەو ،ئارامدەبێت پێی .
- 2 -
ئۆرگانەكانی ناوەی كۆئەندامی زاوزێ
ا- هێلكەدانەكان:
دوودانە هێلكەدانی بچوكن و، دەكەونە ئەملاو ئەولای منڵدانەو ،لە ژێری پێشەوەی مناڵداندا ،ئەم هێلكەدانانەی مێینە ،كە گلاندی سێكسییە ،دوو فەرمانی سەرەكی هەیە :
1-بەهەم هێنانی هێلكەو ،پێگەیاندنی و،پاڵپێوەنانی هێلكە ،كە پێی دەڵێن ( هێلكە دانان)
2- پرۆجیسترۆن و، ئۆیسترۆجین دەڕژێتە خوێنەوە .
یەكملیۆن هێلكە لەهەریەك لە هێلكەدانەكان دا بوونیان هەیە، كە 400000 هەزاریان دەمێنێتەوە و،لەماوەی ژیانی زاوزێی مێینەدا تەنها ( 400) هێلكەیان پێدەگات بۆ پیتاندن .
ب – بۆرییەكانی فالووپ :
دووجۆگەی فالووپ ،یان دووجۆگەی مناڵدان ، دووەم بەشەو لەهەریەك لە لاكانەوە بە بەشی سەرەوەی لاشەی مناڵدان نووساوەو درێژییەكەیان بە نزیكەی ( 4 ) ئینج واتە (10) سم دەبێت ، كە فەرمانی سەرەكییان گواستنەوەی هێلكەیەو، هەڵگرتنی هێلكەی چالاكی هێلكەدان بۆ مناڵدان بەهۆی جووڵەی كوڵكەوە .
ج – منداڵدان :
ئۆرگانێكی ڕووكەشییەو، لە شێوەدا وەك هەرمێ وایەو ، یەك ئینچ ئەستوورییەكەیەتی ،واتە دوو سانتیم ونیوو، وە 2ئینج واتە 5سم پانییەكەیەتی و، 3ئینج واتە 7.5 درێژییەكەیەتی و، لەباری ئاسایدا 60 گم كێشەكەیەتی و، دەكەوێتە ناوەڕاستی پیڵڤكەوە و، لە نێوان میزەڵدان ،كۆمدا .
مناڵدان لە 3 بەش پێكهاتووە :
1- بۆدی Body : بەشی سەرەكی و،گەورەی ڕەحمە .
2- فەندەس : بەدەوری سەرەوەدایە
3- سێرڤێكس : بەشی خوارەوەی مناڵدانە ( ملی مناڵدان) كە بەزێ دەگاتەوە .
ئەم خاڵی سێهەمە لە دوو شێوەدا دەكرێتەوە كە ناوەكی و،دەرەكییە .
ْ – زێ – قوز:
ئەندامێكی جۆگەلەیی چەماوەی ئەندام ئاسایە و،لە مناڵدانەوە دەست پێدەكات بۆ كونی دەرەوەی ئەندامی زاوزێ و،دەكەوێتە نێوان كۆم لە دوواوەو ، میزەڵدان لە پێشەوە .
ئەم ئەندامە لە ئافرەتێكەوە بۆ ئافرەتێكی تر تاڕادەیەك لە ڕەنگ و، شێوەو ،درێژیدا جیاوازەو ،بەگشتی لە نێوان (7 – 13) سم دایەو، دیارە ئەم ڕێژەیە جێگیر نییەو ،لەوەش بچوكتر و،لەوەش گەورەتر دەبینرێت .
ئەم ئەندامە لەكاتی جووتبوون و،سێكسكردندا مادەیەكی لینج دەردەدات كە دۆڵان هەمووی تەر دەكات و، یارمەتی بە ئاسانی چونەچورەوەی چووك دەدات ، كە كوتلەی گەورەی زەكەرەو، بەشێكی چێژبەخشە بۆ هەردوو ڕەگەز و،هاوكات گرژبوون و،خاوبوونەوەی یەك لە دووایەك ڕوودەدات ،كە دەبێتە كارای یاریدەدەری ڕوودانی دوواترۆپكی چێژ .
قوز بە شێوەیەكی گشتی سێ فەرمانی هەیە :
1-ڕێگەیەكە بۆ تێپەڕبوون و، هاتنە دەرەوەی ئەو دەردراوانەی لەمناڵان و،خوێن و،پیسی سوڕی مانگانەوە پەیدا دەبێت .
2-بەشی گرنگی سێكسكردنە Sexual Intercourse.
3-بەشێكە لە ڕێڕەوی لەدایك بوون
Birth canal.
بەرایی
مناڵی مێینە كە لەدایك دەبێت ،كۆئەندامی زاوزێی تەواوی هەیە ،بەبەشە ناوەكی و ،دەرەكییەكەشیەوە ، بەڵام بەگەورەبوونی تەمەنی گۆڕانیان بەسەردا دێت . چونكە لەو تەمەنە كەمەدا منداڵدانی ( ڕەحم) بچوكەو، دروستكردنی هێلكەی نییە و،چینی (ئیندۆ مەتریۆم ) ی تەنكەو ،كونی جوتبوونی زێی توانای كشانی نییەو، بە سەركەوتنی بۆ تەمەنی پیوبێرتی puberty كە لە پێشەوە باسكراوە ، ئەم بارانەی كە ڕێگە بە سێكس و ،سكپڕی نادەن كەم دەبنەوەو، مەمك دەكات و، هێلكە دروست دەبێت و، بە تێپەڕبوونی ئەم ماوەیەش بۆ تەمەنی پێگەیشتن ( Adult ) سوڕی كەوتنە سەر خوێن ( Menstruation ) و،سكپڕبوونی ( Pregnancy) بە ئاسانی تیا ڕوودەدات .
پاشان بە تێپەڕبوونی تەمەن توانای سێكسی مێینە كەمدەبێتەوە ،ئەمەش بۆ چوونی هەندێك لە پسپۆڕانی بواری (سێكسیزانییە ) بەتایبەت زانایانی پێشین ، بەم پێیە كاتێك ئافرەت بەرەو تەمەنی (45-50) ساڵی دەچێت پێدەنێتە تەمەنی بێئومێدی سێكسییەوە (عمر یاس) و، توانای سێكسی نامێنێت ، وەلێ بۆ چوونی هەنووكەی زانایان تا ڕادەیەك پێچەوانەیەو ،پێیان وایە وەستانی سوڕی مانگانە ڕێگە لە سێكس ناگرێ و، ئافرەت لەو تەمەنەدا (45-50ساڵی) بەڵكو بە جۆشتر دەبێت بۆ سێكسكردن و، زیاتر ئاسوودەو ،ئارامدەبێت پێی .
- 2 -
ئۆرگانەكانی ناوەی كۆئەندامی زاوزێ
ا- هێلكەدانەكان:
دوودانە هێلكەدانی بچوكن و، دەكەونە ئەملاو ئەولای منڵدانەو ،لە ژێری پێشەوەی مناڵداندا ،ئەم هێلكەدانانەی مێینە ،كە گلاندی سێكسییە ،دوو فەرمانی سەرەكی هەیە :
1-بەهەم هێنانی هێلكەو ،پێگەیاندنی و،پاڵپێوەنانی هێلكە ،كە پێی دەڵێن ( هێلكە دانان)
2- پرۆجیسترۆن و، ئۆیسترۆجین دەڕژێتە خوێنەوە .
یەكملیۆن هێلكە لەهەریەك لە هێلكەدانەكان دا بوونیان هەیە، كە 400000 هەزاریان دەمێنێتەوە و،لەماوەی ژیانی زاوزێی مێینەدا تەنها ( 400) هێلكەیان پێدەگات بۆ پیتاندن .
ب – بۆرییەكانی فالووپ :
دووجۆگەی فالووپ ،یان دووجۆگەی مناڵدان ، دووەم بەشەو لەهەریەك لە لاكانەوە بە بەشی سەرەوەی لاشەی مناڵدان نووساوەو درێژییەكەیان بە نزیكەی ( 4 ) ئینج واتە (10) سم دەبێت ، كە فەرمانی سەرەكییان گواستنەوەی هێلكەیەو، هەڵگرتنی هێلكەی چالاكی هێلكەدان بۆ مناڵدان بەهۆی جووڵەی كوڵكەوە .
ج – منداڵدان :
ئۆرگانێكی ڕووكەشییەو، لە شێوەدا وەك هەرمێ وایەو ، یەك ئینچ ئەستوورییەكەیەتی ،واتە دوو سانتیم ونیوو، وە 2ئینج واتە 5سم پانییەكەیەتی و، 3ئینج واتە 7.5 درێژییەكەیەتی و، لەباری ئاسایدا 60 گم كێشەكەیەتی و، دەكەوێتە ناوەڕاستی پیڵڤكەوە و، لە نێوان میزەڵدان ،كۆمدا .
مناڵدان لە 3 بەش پێكهاتووە :
1- بۆدی Body : بەشی سەرەكی و،گەورەی ڕەحمە .
2- فەندەس : بەدەوری سەرەوەدایە
3- سێرڤێكس : بەشی خوارەوەی مناڵدانە ( ملی مناڵدان) كە بەزێ دەگاتەوە .
ئەم خاڵی سێهەمە لە دوو شێوەدا دەكرێتەوە كە ناوەكی و،دەرەكییە .
ْ – زێ – قوز:
ئەندامێكی جۆگەلەیی چەماوەی ئەندام ئاسایە و،لە مناڵدانەوە دەست پێدەكات بۆ كونی دەرەوەی ئەندامی زاوزێ و،دەكەوێتە نێوان كۆم لە دوواوەو ، میزەڵدان لە پێشەوە .
ئەم ئەندامە لە ئافرەتێكەوە بۆ ئافرەتێكی تر تاڕادەیەك لە ڕەنگ و، شێوەو ،درێژیدا جیاوازەو ،بەگشتی لە نێوان (7 – 13) سم دایەو، دیارە ئەم ڕێژەیە جێگیر نییەو ،لەوەش بچوكتر و،لەوەش گەورەتر دەبینرێت .
ئەم ئەندامە لەكاتی جووتبوون و،سێكسكردندا مادەیەكی لینج دەردەدات كە دۆڵان هەمووی تەر دەكات و، یارمەتی بە ئاسانی چونەچورەوەی چووك دەدات ، كە كوتلەی گەورەی زەكەرەو، بەشێكی چێژبەخشە بۆ هەردوو ڕەگەز و،هاوكات گرژبوون و،خاوبوونەوەی یەك لە دووایەك ڕوودەدات ،كە دەبێتە كارای یاریدەدەری ڕوودانی دوواترۆپكی چێژ .
قوز بە شێوەیەكی گشتی سێ فەرمانی هەیە :
1-ڕێگەیەكە بۆ تێپەڕبوون و، هاتنە دەرەوەی ئەو دەردراوانەی لەمناڵان و،خوێن و،پیسی سوڕی مانگانەوە پەیدا دەبێت .
2-بەشی گرنگی سێكسكردنە Sexual Intercourse.
3-بەشێكە لە ڕێڕەوی لەدایك بوون
Birth canal.
- 3 –
بەشی دەرەوەی كۆئەندامی زاوزێ
بەشی دەرەوەی جێنیتالیای مێینە لە چەند بەشێكی گرنگ پێكهاتووە ،كە لە كرداری سێكسی دا بایەخێكی زۆریان هەیە و،بۆ وروژاندنی سێكسی بەهۆی دەست – گەمەوە سودیان لێوەر دەگیرێت ،بەتایبەت (قیتكە – Clitoris)كە بارستەیەكی زۆر هەستدارەو ، بەدەست لێدانی مێینە بەتەواوی دەوروژێت و، ئەم قیتكەیەش وەك چوكی نێرینە ڕەپ دەبێت و، هەڵدەستێت ، وەجگە لەم بەشە لچەكان دەبینرێت كە دیارترین بەشی زێن و، هەرلەیەكەم ڕۆژی لە دایك بوونەوە جیاكراونەتەوە بۆ دوولچ ، كەیەكەمیان پێی دەڵێن لچی گەورەو ، دووەمیان لچی بچوكە ،كە لچی گەورە دای دەپۆشێت ، تەنها لەو كاتانەدا نەبێت كە ئەگەر ئەو مێینەیە ماوەی سكپڕبوونی تەواو نەكردبێت و، بەنەبەكامی لە دایك بووبێت ،كەلەم كاتەدا ئەو یاسایە جێبەجێنابێت و، لچی گەورە لچی بچوك داناپۆشێت .
دەرچەی زێ – ش دەكەوێتە ئەم بەشەوەو، كە پەردەی كچێنی لەناو دایەو، لەیەكەم شەوی بووكێنی داو ، بەچوونەژوورەوەی چوك دەدڕێت و،چەند دڵۆپێك خوێنی لێدێتە خوارەوە ،ئەمە جگە لە كوونی میز كە ئەویش بەچاو دەكەوێت .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر